MSWiA na swoich stronach internetowych udostępniła raport o mniejszościach narodowych i etnicznych w Polsce. Z raportu dowiadujemy się że Polskę zamieszkuje 9 mniejszości narodowych (Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy i Żydzi) oraz 4 mniejszości etniczne (Karaimi, Łemkowie, Romowie i Tatarzy). Dodatkowo tereny województwa pomorskiego zamieszkują Kaszubi (posługujący się językiem regionalnym).
Równocześnie na stronach internetowych Wspólnoty Polskiej można znaleźć dane o Polakach zamieszkujących w innych krajach (w tym w macierzach mniejszości narodowych III RP).
Niemcy
Najliczniejszą mniejszością narodową w Polsce są Niemcy. Źyje ich w Polsce 147 tysięcy, głównie wzdłuż granicy z Niemcami. Nigdzie nie stanowią większości mieszkańców (w 27 gminach przekraczają 20%). Dzięki niedemokratycznej ordynacji mają jednego posła, ośmiu radnych w dwu sejmikach wojewódzkiego (w jednym współtworzą koalicje rządzącą, w drugim radną z listy PSL), 47 radnych powiatowych (w powiecie strzeleckim i opolskim większość), 27 wójtów i burmistrzów, 328 radnych gminnych i miejskich (w części gmin rządzą samodzielnie lub w koalicjach). W 350 szkołach językiem wykładowym jest dla 35 tysięcy dzieci niemiecki. Niemcy w większości są katolikami, nieliczni luteranami. Niemcy mają 18 organizacji (społeczno kulturalnych i samorządowych), tygodnik, dwa miesięczniki i kwartalnik, 7 festiwali kulturalnych.
Szacuje się że w Niemczech mieszka dwa miliony Polaków, są oni jednak pozbawieni wszelki praw przynależnych mniejszości narodowej.
Białorusini
Terenem zamieszkiwanym przez liczącą 47 640 osoby mniejszość białoruską jest głównie południowo wschodnie Podlasie. Tylko w czterech gminach Białorusini stanowią ponad 50% mieszkańców.
W parlamencie znajduje się jeden poseł narodowości białoruskiej wybrany z listy Lewica i Demokraci, w sejmiku wojewódzkim podlaskiego trzech radnych (z LiD oraz PSL). Białorusini
„zasiadają również w radach powiatów hajnowskiego i bielskiego. Kilku przedstawicieli mniejszości białoruskiej zostało wybranych na stanowiska wójtów i burmistrzów gmin i miast województwa”. Około trzydziestu Białorusinów zasiada w radach gminnych (część w koalicjach rządzących).
Większość Białorusinów jest wyznawcami „Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego”.
Białorusini mają kilkanaście organizacji (społeczno kulturalną, kulturalną, literacką, historyczną, dziennikarską, studencka, polityczną, samorządową, młodzieżowa, na rzecz dzieci). Wydają tygodnik, miesięcznik, kwartalnik, półroczni i dwa roczniki. Jest jedna białoruska radiostacja i osiem festiwali kultury białoruskiej. 3 535 dzieci uczy się białoruskiego w 40 szkołach.
Według białoruskiego spisu powszechnego z 1999 roku na Białorusi do bycia Polakiem przyznaje się prawie 400 tysięcy osób (300 tysięcy z nich mieszka na Grodzieńszczyźnie). Według danych szacunkowych liczba ta może sięgać nawet 900 tysięcy.
Ukraińcy
W Polsce mieszka 27 tysięcy Ukraińców. Najwięcej w województwach zachodnich gdzie zostali przesiedleni po II wojnie światowej. Największa społeczność Ukraińska mieszka w powiecie „węgorzewskim (6,03 % mieszkańców powiatu)”. Ukraińcy mają jednego posła (z listy PO), jednego radnego wojewódzkiego, ośmiu radnych powiatowych, dwu wójtów, 9 radnych gminnych. W 162 szkołach 2740 dzieci uczyło się ukraińskiego. Ukraińcy są albo unitami albo prawosławnymi. Mają 11 organizacji (społeczno kulturalnych, zawodowych, młodzieżowych, historycznych), tygodnik, dwutygodnik i 12 festiwali.
Na Ukrainie zamieszkuje 144 tysiące Polaków według spisu z 2001, szacuje się jednak że na Ukrainie mieszka 900 tysięcy Polaków.
Romowie
W Polsce mieszka (głównie w „Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Mielcu i Puławach”) 12 731 Cyganów należących do „czterech grup etnicznych: Polska Roma, Romowie Karpaccy (Bergitka Roma), Kełderasze i Lowarzy”. Większość cyganów to katolicy, część to prawosławni, zielonoświątkowcy i jehowici. Mają 17 organizacji (społeczno kulturalnych), dwa dwumiesięczniki i miesięcznik, dwa festiwale i trzy uroczystości rocznicowe.
Łemkowie
W III RP mieszka 5 850 Łemków. Łemkowie byli po 1947 ofiarami przesiedleń. Część Łemków uważa się za Ukraińców część uważa że nie ma nic wspólnego z Ukraińcami. Łemkowie mają 11 gminnych radnych i jednego wójta. 295 dzieci uczyło się języka łemkowskiego w 37 szkołach. Łemkowie są albo unitami albo prawosławnymi. Mają pięć stowarzyszeń (w tym jedno związane z Ukraińcami), trzy kwartalniki, rocznik i dodatek do ukraińskiego tygodnika.
Litwini
Mniejszość litewska liczący w Polsce 5 639 osoby zamieszkuje północ województwa podlaskiego (najwięcej w gminie Puńsk 74%). Litwini mają trzech radnych w radzie powiatowej Sejn, 15 w radzie gminy Puńsk oraz wójta Puńska, kilku w radzie miasta Sejny. 686 uczniów uczy się w 17 szkołach z językiem litewskim. Większość Litwinów jest katolikami. Litwini mają cztery stowarzyszenia, dwutygodnik, miesięcznik dla dzieci, kwartalnik, pięć festiwali.
Na Litwie zamieszkuje 258 tysięcy Polaków (stanowiących 7% populacji tego kraju). Polacy zamieszkują głównie rejon Wilna. Szacuje się że na Litwie żyje 300 tysięcy Polaków.
Rosjanie
W Polsce mieszka 3244 w większości prawosławnych (w województwie podlaskim i warmińsko mazurskim mieszkają staroobrzędowcy), Mają 4 stowarzyszenia i pięć imprez kulturalnych.
Według spisu z 1989 w Rosji mieszka 95000 Polaków, dane szacunkowe mówią o 300 tysiącach.
Słowacy
1710 obywateli polskich zadeklarowało bycie Słowakiem. Zamieszkują głównie Spisz i Orawę. Mają jedną radną gminną. W 11 szkołach uczy się 279 dzieci słowackich. Są katolikami. Mają jedną organizacje, miesięcznik, 3 festiwale.
Szacuje się że na Słowacji mieszka 10.000 Polaków.
Żydzi
Do bycia Żydem przyznało się 1055 polskich obywateli. Żydzi mieszkają w dużych miastach. W dwu szkołach 66 uczniów uczyło się hebrajskiego. Żydzi są judaistami, mają pięć organizacji, dwutygodnik i miesięcznik, pięć festiwali.
Według Rzeczpospolitej 24 lipca 2002 „Gminy żydowskie w Polsce złożyły ponad 5 tysięcy wniosków o zwrot mienia, odzyskały 150 nieruchomości” (czyli jena nieruchomość przypadała na 7 osób).
Szacuje się że w Izraelu mieszka cztery tysiące Polaków.
Tatarzy
Do bycia Tatarem przyznało się 447 polskich obywateli. Na Białostocczyźnie są dwie rdzenne tatarskie kolonie w Bohonikach i Kruszynianach, Tatarzy mieszkają też w Białymstoku, Sokółce, Dąbrowie Białostockiej i Gdańsku. Tatarzy „zatracili znajomość swojego ojczystego języka”. Są muzułmanami. Mają jedną trzy organizacje (religijną, narodową, kulturalną), rocznik i rokroczne szkolenia.
Czesi
W III RP 386 Czechów. Największym skupiskiem ludności czeskiej jest Zelów w województwie łódzkim. Czesi są zwykle ewangelikami, zapewne dlatego działalność społeczno-kulturalna Czechów ma miejsce w ewangelickiej parafii w Zelowie (wydającej jedyny czeski rocznik).
Według czeskiego spisu powszechnego w Czechach narodowość Polską deklarowało 52 tysiące osób. Dane szacunkowe mówią o 100 tysiącach Polaków.
Ormianie
292 Ormian mieszka w Polsce, najczęściej w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Gliwicach. 40 ormiańskich dzieci uczy się w dwu szkołach. Ormianie są katolikami (obrządku ormiańskiego lub łacińskiego). Mają cztery organizacje, kwartalnik, trzy imprezy kulturalne.
W Armenii żyje 1200 Polaków.
Karaimi
Ta najmniejsza polska mniejszość etniczna (wyrosła przed wiekami z judaizmu) liczy 43 osoby, ma dwa stowarzyszenia i kwartalnik.
Polonia
Podczas gdy w Polsce mieszka 253 tysiące przedstawicieli mniejszości narodowych, poza Polską mieszka 21 milionów Polaków (czyli 35%, 39 milionów Polaków mieszka w Polsce czyli około 60 milionów na całym świecie). W USA 10.600.000, w Brazylii 1 800 000, we Francji ponad milion, w Kanadzie 900 tysięcy, pół miliona w Wielkiej Brytanii, w Argentyna 450 000 Polaków, w Australii 200 000, w Kazachstanie i Szwecji po sto tysięcy, w Irlandii 89 tysięcy (do ćwierć miliona), na Łotwie 75 tysięcy, w Belgii 70 tysięcy, w Holandii 60 tysięcy, Austria 55 tysięcy, w Gracji 50 tysięcy, w Hiszpanii 45 tysięcy, 35 tysięcy w RPA, w Danii i Szwajcarii po 20 tysięcy, po 10 tysięcy w Meksyk, Mołdawii, Rumunii.
Jan Bodakowski