Wytyczne mają formę odpowiedzi na 11 dubia (pytań), które według Watykanu są „najbardziej powtarzającymi się pytaniami”, jakie otrzymano w związku z ostatnim motu proprio papieża Franciszka „Traditionis Custodes”.
WATYKAN – W wydanych w sobotę wytycznych dotyczących interpretacji listu apostolskiego papieża Franciszka Traditionis Custodes (Strażnicy Tradycji), Watykan wyjaśnił, że tradycyjne sakramenty powinny być celebrowane tylko w parafiach personalnych zatwierdzonych przez biskupa, a tradycyjne obrzędy bierzmowania i święceń są bez wyjątku zabronione.
Wyjaśnienia, wydane przez arcybiskupa Arthura Roche, prefekta Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, skierowane do przewodniczących konferencji biskupów, zostały opublikowane w formie odpowiedzi (Responsa) na 11 Dubia – pytań wymagających prostych odpowiedzi „Tak” lub „Nie”.
W nocie dołączonej do tekstu, abp Roche powiedział, że wydaje te wytyczne w odpowiedzi na „kilka próśb” dotyczących właściwego stosowania Traditionis Custodes, listu papieża Franciszka z 16 lipca opublikowanego motu proprio (z własnej woli), który nakłada daleko idące ograniczenia na tradycyjną łacińską Mszę używaną przed reformami liturgicznymi papieża Pawła VI z 1970 roku.
Odpowiedzi są odpowiedzią na „najbardziej powtarzające się pytania” otrzymywane „z różnych stron i z coraz większą częstotliwością” i po otrzymaniu zgody papieża, powiedział arcybiskup.
Zostały one zatwierdzone przez papieża Franciszka podczas prywatnej audiencji z abp. Rochem 18 listopada i są datowane na 4 grudnia, w 58. rocznicę ogłoszenia Konstytucji Soboru Watykańskiego II o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium.
Podsumowując, arcybiskup Roche orzekł, co następuje: Jeśli tradycyjni wierni nie są w stanie znaleźć kościoła, oratorium lub kaplicy, w której mogliby odprawiać wyłącznie starszy obrządek, biskup może zwrócić się do Kongregacji Kultu Bożego o dyspensę na korzystanie z kościoła parafialnego, ale jeśli otrzyma pozwolenie, taka celebracja nie powinna być reklamowana w kalendarzu mszy parafialnych (nie chodzi o marginalizowanie wiernych preferujących formę tradycyjną, podkreślił, ale o „przypomnienie im, że jest to ustępstwo mające na celu zapewnienie ich dobra (…), a nie okazja do promowania poprzedniego obrządku”).
- Tradycyjne sakramenty w Rytuale Rzymskim (np. chrzty, Msze zaślubinowe, skrajne unicestwienie, spowiedź) wymagają pozwolenia biskupa i mogą być sprawowane tylko w „kanonicznie erygowanych parafiach personalnych” [uwaga redakcji: odnosi się to do tych już istniejących, jako że erygowanie przyszłych takich parafii nie jest dozwolone w Traditionis Custodes]. Biskup nie jest uprawniony do udzielania pozwolenia na używanie Pontificale Romanum, czyli sakramentów sprawowanych przez biskupów, tj. tradycyjnych święceń i bierzmowań.
- Kapłan nie może kontynuować odprawiania tradycyjnej Mszy łacińskiej, jeśli „nie uznaje ważności i prawowitości koncelebry”, zwłaszcza podczas Mszy św. chrzcielnej. Biskup powinien „zatroszczyć się o nawiązanie braterskiego dialogu” z księdzem, zanim cofnie to ustępstwo.
- Ponowne zapewnienie, że czytania muszą być głoszone w języku wernakularnym i zastrzeżenie, że nie można publikować nowych lekcjonarzy wernakularnych, które używają starego cyklu czytań.
- Biskupi muszą uzyskać zezwolenie Stolicy Apostolskiej, aby księża wyświęceni po opublikowaniu Traditionis Custodes mogli odprawiać tradycyjną Mszę.
- Zaleca się”, aby Msza tradycyjna była odprawiana przez określony czas wyznaczony przez biskupa, który po upływie tego czasu może ocenić, czy istnieją podstawy do przedłużenia lub zawieszenia pozwolenia, w zależności od tego, na ile „wszystko jest w harmonii” z kierunkiem zawartym w Traditionis Custodes.
- Biskup może udzielić pozwolenia na odprawianie tradycyjnej Mszy św. tylko na terenie swojej diecezji.
- Jeśli kapłan upoważniony do odprawiania starszego rytu jest niedostępny lub nieobecny, jego zastępca również musi otrzymać formalne zezwolenie.
- Diakoni i szafarze ustanowieni biorący udział w celebracji tradycyjnej muszą również posiadać pozwolenie swojego biskupa.
- Proboszcz lub kapelan, który jest upoważniony do odprawiania Mszy tradycyjnej, ale musi również odprawiać zwykłą formę Mszy w ciągu tygodnia, nie może odprawiać Mszy tradycyjnej tego samego dnia (binate).
- Kapłan, który jest upoważniony do odprawiania tradycyjnej Mszy łacińskiej, nie może odprawiać jej dla innej grupy wiernych w tym samym dniu, nawet jeśli ta grupa otrzymała upoważnienie.
W nocie wstępnej abp Roche powtórzył, że Traditionis Custodes i list towarzyszący papieża Franciszka „jasno wyrażają powody” listu apostolskiego, a Msza Pawła VI jest „wyjątkowym wyrazem lex orandi Rytu Rzymskiego”.
„To jest kierunek, w którym chcemy podążać, i takie jest znaczenie odpowiedzi, które tutaj publikujemy” – powiedział abp Roche. „Każda przepisana norma ma zawsze jedyny cel, jakim jest zachowanie daru komunii kościelnej poprzez wspólne kroczenie, z przekonaniem umysłu i serca, w kierunku wskazanym przez Ojca Świętego”.
Powiedział, że to „smutne”, że Eucharystia stałaby się „przyczyną podziałów”, dodając, że obowiązkiem biskupów, cum Petro et sub Petro (z Piotrem i pod Piotrem), jest „strzec komunii”.
Angielski arcybiskup powiedział, że Ojcowie Soboru Watykańskiego II dążyli do reform, aby liturgia ukazywała się „coraz bardziej w całym swym pięknie, a Lud Boży mógł wzrastać w pełnym, aktywnym, świadomym uczestnictwie w celebracji liturgicznej.”
„Jako duszpasterze nie możemy oddawać się jałowym polemikom, zdolnym jedynie do tworzenia podziałów, w których sam rytuał jest często wykorzystywany przez ideologiczne punkty widzenia” – powiedział abp Roche. „Wszyscy jesteśmy raczej wezwani do ponownego odkrycia wartości reformy liturgicznej poprzez zachowanie prawdy i piękna obrzędu, który nam dała. Aby tak się stało, jesteśmy świadomi, że odnowiona i ciągła formacja liturgiczna jest konieczna zarówno dla kapłanów, jak i dla wiernych świeckich.” Cytując słowa papieża Franciszka z 2017 roku, w których powiedział: „Możemy potwierdzić z pewnością i z autorytetem magisterialnym, że reforma liturgiczna jest nieodwracalna”, abp Roche powiedział, że papież „chce nam wskazać jedyny kierunek, w którym jesteśmy radośnie wezwani, aby zwrócić nasze zaangażowanie jako duszpasterzy.”
Wstępne reakcje
Wstępne reakcje tradycyjnych katolików na wytyczne abp Roche’a nie były pozytywne, nawet jeśli zakazy dotyczące sprawowania tradycyjnych sakramentów wydają się nieco łagodniejsze niż te wprowadzone w diecezji rzymskiej w październiku.
Ojciec Claude Barthe, historyk, prawnik i ekspert w dziedzinie tradycyjnej liturgii z diecezji Fréjus-Toulon we Francji, powiedział, że responsa „znacznie zaostrzają postanowienia Traditionis Custodes, o ile jasno ukazują intencję prawodawcy”. Dodał: „To prawda, że zakazy dotyczące sakramentów innych niż Eucharystia są nieco złagodzone przez fakt, że mogą być dozwolone w parafiach personalnych, ale ogólnie rzecz biorąc, nie ma już tradycyjnych chrztów, nie ma już małżeństw i, bez wyjątku, nie ma już bierzmowań i nie ma święceń.” Przewidział, że zakaz tradycyjnych święceń „będzie miał poważne konsekwencje”, ponieważ prawdopodobnie będzie miał poważny wpływ na przyszłe powołania do kapłaństwa, szczególnie szkodząc tradycyjnym instytutom.
„Jest jasne, że w imię sensus fidelium, musimy sprzeciwić się Traditionis Custodes i jego wyjaśnieniu poprzez nie przyjmowanie święceń, ponieważ jest to prawo doktrynalnie niesprawiedliwe” – powiedział NCR (National Catholic Register) ojciec Barthe.
„Rzeczywiście, uzasadnienie, które powtarza się od odpowiedzi do odpowiedzi jest takie, że tradycyjny obrządek jest tylko tolerowany, zanim pewnego dnia zostanie całkowicie zakazany, na tej podstawie, że nie jest wyrazem lex orandi, biorąc pod uwagę, że jego jedynym aktualnym wyrazem jest nowy obrządek”.
Zauważył sprzeczność między Traditionis Custodes a Summorum Pontificum, motu proprio papieża Benedykta z 2007 roku, które pozwoliło każdej stabilnej grupie na odprawianie starej Mszy. To drugie, powiedział, „czyni przeciwne spostrzeżenie” do pierwszego, co jest rzeczywistością „podkreśloną przez responsa”.
„Co najmniej”, stwierdził, „Traditionis Custodes jest prawem względnym, a zatem pozbawionym mocy”.
Edward Pentin
Edward Pentin rozpoczął pracę jako reporter papieża i Watykanu w Radiu Watykańskim, a następnie został rzymskim korespondentem EWTN’s National Catholic Register. Pisał również o Stolicy Apostolskiej i Kościele katolickim dla wielu innych publikacji, takich jak Newsweek, Newsmax, Zenit, The Catholic Herald i The Holy Land Review, franciszkańskiej publikacji specjalizującej się w tematyce Kościoła i Bliskiego Wschodu. Edward jest autorem książki The Next Pope: The Leading Cardinal Candidates (Sophia Institute Press, 2020) oraz The Rigging of a Vatican Synod? An Investigation into Alleged Manipulation at the Extraordinary Synod on the Family (Ignatius Press, 2015). Można go śledzić na Twitterze pod adresem @edwardpentin.
Tłum. Roman A. Robaczewski