W latach trzydziestych odwiedził Warszawę Włodzimierz Majakowski, zażywający w Sowietach sławy największego poety proletariackiego – oczywiście do czasu, tzn. dopóki się nie zastrzelił, albo dopóki to jego nie zastrzelono – bo różnie się o tym mówiło. Chcąc zaszokować tubylczych, burżuazyjnych literatów lekceważeniem wszelkich konwenansów, podczas wydanego na jego cześć przyjęcia w Bristolu, sięgnął ręką do salaterki z ogórkami i ostentacyjnie zakąsił. Ale trafiła kosa na kamień, bo siedzący naprzeciw niego Słonimski nabrał z salaterki pełną garść sałatki majonezowej i zaczął ją pożerać, głośno mlaskając i siorbiąc. Majakowski popatrzył na niego, uśmiechnął się i odłożył nadgryziony ogórek na talerzyk.

A i mnie samemu przytrafiła się podobna przygoda. Zaproszony zostałem do kablowej telewizji „Porion” na program poświęcony wstydliwości. Okazało się, że bierze w nim udział również pewna dama, zażywająca reputacji szalenie wyzwolonej. Zasiedliśmy tedy w studio, obejrzeliśmy przygotowany felieton filmowy, po czym mieliśmy rozstrzygnąć kwestię, czy istnieją jakieś granice wstydliwości, czy nie. Dama z wielką pewnością siebie oświadczyła, że żadnych granic nie ma. W tej sytuacji zaproponowałem jej, żeby przed kamerami zdjęła majtki. Na co ona zgorszonym tonem: „no wie pan!?” A ja wtedy: Ach, „ no wie pan!?” Więc jednak granice są! I na tym program się skończył, bo skoro majtek jednak nie zdjęła, to nie było już nad czym dyskutować.

W ubiegłą sobotę przez Warszawę przeciągnął „Marsz Szmat”, z udziałem porozbieranych do pasa panienek oraz mężczyzn, wśród których wielu sprawiało wrażenie handlarzy żywym towarem. Oficjalnym celem marszu było zademonstrowanie sprzeciwu wobec poglądu, że przyczyną gwałtów bywa prowokacyjne zachowanie się przyszłych ofiar – ale tak naprawdę chodziło o zaszokowanie warszawskiej publiczności widokiem kobiet wyzwolonych. Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, więc należy pochwalić organizatorów marszu za dobranie trafnej, samokrytycznej nazwy – chociaż, powiedzmy sobie szczerze – uczestniczki nie odważyły się pójść na całość, bo wprawdzie się rozebrały, ale tylko do pasa – zresztą tylko niektóre. „Poczciwe to i niewinne” – z jednej strony desperacko chciałyby stanąć na wysokości swoich snobistycznych, prowincjonalnych wyobrażeń o „światowości”, ale z drugiej – bagaż kulturowy trochę im przeszkadza w pełnym wyzwoleniu. Zatem „szmaty”, a jakże – ale wyrosłe w tradycji chrześcijańskiej.

W dodatku nie mają racji sądząc, że ubiór, podobnie jak tzw. „mowa ciała” nie mają znaczenia. Jeśli nic nie wiemy o przypadkowo spotkanym człowieku, wyrabiamy sobie zdanie o nim na podstawie jego wyglądu. Czasami pozory mylą – ale za słusznością takiego podejścia przemawia siła konwenansu. Jak cię widzą, tak cię piszą. Dlatego też, kiedy na paryskiej rue Saint Denis widzę damę w stroju eksponującym zalety cielesne, to prawie na sto procent wiem, że to prostytutka, podobnie jak stojący nieopodal w cieniu bramy atletyczny Murzyn jest jej alfonsem.

W Warszawie, którą Stanisław Cat-Mackiewicz nazywał „małym żydowskim miasteczkiem na niemieckim pograniczu”, nie zawsze można mieć taką pewność, bo tutejsze celebrytki tylko się tak stylizują, sądząc naiwnie, że to właśnie najprawdziwszy chic parisien. Dlaczego uczestniczki „Marszu Szmat” nie zdają sobie sprawy z tego, o czym doskonale wiedzą wszystkie przydrożne „tirówki”? Przyczyna tkwi prawdopodobnie w fałszywej wiedzy, którą faszerują je rozmaite cwane „siostry”, obłażące dziś uniwersytety i media na podobieństwo insektów. W rezultacie nie dość, że „szmaty”, to w dodatku głupie.

Stanisław Michalkiewicz

Stały komentarz Stanisława Michalkiewicza z cyklu „Ścieżka obok drogi” ukazuje się w „Naszym Dzienniku” w każdy piątek.

Felieton  •  „Nasz Dziennik”  •  25 maja 2013