Paweł Deresz, dziennikarz i”¯były korespondent agencji Interpress w”¯Czechosłowacji, został zarejestrowany jako tajny współpracownik wywiadu wojskowego PRL o”¯pseudonimie „Redaktor” -”¯wynika z”¯dokumentów znajdujących się w”¯Instytucie Pamięci Narodowej. Jego pozyskanie nastąpiło w”¯1989”¯r., tuż przed upadkiem PRL u.

Paweł Deresz, mąż Jolanty Szymanek-Deresz, która zginęła w”¯katastrofie smoleńskiej, zasłynął z”¯ataków na”¯rodziny ofiar katastrofy oraz ekspertów, którzy chcą się dowiedzieć, co”¯naprawdę stało się w”¯Smoleńsku 10 kwietnia 2010”¯r. Paweł Deresz nie chciał nam odpowiedzieć na”¯pytanie, jaki jest związek pomiędzy jego przeszłością a”¯obecną postawą w”¯sprawie smoleńskiej tragedii.

-”¯Mam glejt od”¯IPN u”¯na”¯to, że”¯nigdy nie byłem tajnym ani jawnym współpracownikiem służb specjalnych. Otrzymałem pismo w”¯lutym br., że”¯kandydując do”¯Sejmu i”¯Senatu, złożyłem zgodne z”¯prawdą oświadczenie lustracyjne. Jeżeli wierzycie archiwom peerelowskich służb, to”¯gratuluję -”¯mówi „Codziennej” Deresz.

Okazuje się jednak, że”¯IPN oświadczenie Pawła Deresza sprawdzał w”¯2011”¯r., w”¯czasie wyborów, kiedy jeszcze kwerenda nie objęła wszystkich archiwów. Teraz ujawniono nowe dokumenty wywiadu wojskowego,”¯m.in. na”¯temat Pawła Deresza.

Cenny nabytek

W”¯sporządzonym przez Wojskowe Służby Wewnętrzne raporcie z”¯sierpnia 1988”¯r., dotyczącym ustaleń poczynionych wobec Pawła Deresza, czytamy: „W”¯miejscu pracy [tj. w”¯gazecie „Kurier Polski”] posiada opinię dobrze przygotowanego do”¯zawodu dziennikarskiego. Wykazuje się pracowitością, samodzielnością i”¯operatywnością. Cechuje go duże wyrobienie i”¯odpowiedzialność polityczna w”¯pracy zawodowej i”¯partyjnej. Aktywny członek PZPR, w”¯pracy społeczno-politycznej tow. Chmiel z”¯MSW pod względem politycznym i”¯etyczno-moralnym zastrzeżeń do”¯obywatela „D” [Deresza] nie posiada.

„Redaktor” nie odmawia służbom.

Dopiero po”¯blisko dwuletnim rozpracowywaniu kandydata, mjr”¯Barski zwrócił się do”¯swojego przełożonego płk. Zdzisława Źyłowskiego -”¯szefa Oddziału „Y” Zarządu II Sztabu Generalnego z”¯wnioskiem o”¯wyrażenie zgody na”¯zwerbowanie Pawła Deresza do”¯współpracy z”¯wywiadem wojskowym. We”¯wniosku datowanym na”¯październik 1989”¯r. (po”¯czterech miesiącach od”¯daty przeprowadzenia czerwcowych wyborów do”¯Sejmu PRL i”¯w”¯czasie funkcjonowania rządu premiera Tadeusza Mazowieckiego) mjr”¯Barski określił cel zwerbowania Deresza do”¯współpracy w”¯sposób następujący: „W”¯chwili obecnej posiada on ku”¯temu niezbędne możliwości wywiadowcze. Można również liczyć na”¯pomoc w”¯przypadku realizacji naszych zadań w”¯miejscu pracy kandydata [tj. w”¯redakcji „Kurier Polski”]”.

W”¯dalszej części wniosku o”¯wyrażenie zgody na”¯werbunek Deresza, mjr”¯Barski proponuje: „Pozyskać kandydata do”¯współpracy na”¯motywach patriotycznych. Po”¯wyrażeniu zgody na”¯współpracę zostanie mu przedstawiona do”¯podpisu Deklaracja. Propozycja współpracy z”¯wywiadem wojskowym przedstawiona zostanie kandydatowi w”¯sposób bezpośredni w”¯trakcie spotkania”. Co”¯istotne, mjr”¯Ryszard Barski podkreślił: „Nie przewiduje się, by”¯kandydat odmówił współpracy z”¯wywiadem wojskowym PRL”.

W”¯raporcie z”¯pozyskania Pawła Deresza na”¯współpracownika wywiadu wojskowego mjr”¯Barski z”¯satysfakcją zameldował przełożonemu: „W”¯dniu 18.10.1989”¯r. przeprowadziłem werbunek kandydata na”¯adresówkę ps. »REDAKTOR«. Spotkanie odbyło się w”¯kawiarni hotelu EUROPEJSKIEGO. Po”¯ogólnej rozmowie dot. aktualnej sytuacji politycznej i”¯gospodarczej kraju zaproponowałem wykorzystanie jego adresu domowego dla potrzeb wywiadu wojskowego PRL. »REDAKTOR« bez zastrzeżeń podpisał wręczone mu zobowiązanie o”¯zachowaniu w”¯tajemnicy oraz zobowiązanie dot. udostępnienia swojego adresu dla potrzeb wywiadu wojskowego. […] W”¯końcowej części rozmowy stwierdził”¯m.in., iż jest zadowolony z”¯faktu, że”¯taka instytucja darzy go zaufaniem. Decyzję o”¯udostępnieniu nam swojego adresu podjął po”¯upewnieniu się, że”¯ma”¯do”¯czynienia z”¯wojskiem, którego jest sympatykiem. Sam jak stwierdził, jest porucznikiem rezerwy. Podkreślił, iż będzie sumiennie realizował wszelkie zadania wynikające z”¯faktu współpracy z”¯nami”.

Po”¯udanym werbunku mjr”¯Barski ustalił z”¯Dereszem zasady konspiracji i”¯kontaktowania się ze”¯swoim oficerem prowadzącym. Dla upewnienia się co”¯do”¯szczerości i”¯lojalności nowego współpracownika wywiadu, zarządził wysłanie na”¯adres „Redaktora” listu kontrolnego z”¯RFN u”¯z”¯rezydentury wywiadu o”¯kryptonimie „Kapitol”.

Pod raportem z”¯pozyskania podpisali się: płk”¯Zdzisław Źyłowski (Szef Oddziału Y) oraz ppłk. Konstanty Malejczyk (późniejszy szef WSI). Raport z”¯pozyskania sporządzono w”¯Warszawie 19 października 1989”¯r.

Dziennikarski projekt WSI

Z”¯akt współpracownika wywiadu wojskowego ps. Redaktor przechowywanych w”¯Instytucie Pamięci Narodowej pod sygn. akt IPN BU 003179/375 wynika, że”¯Pawłem Dereszem zajmował się kwiat komunistycznego wywiadu wojskowego, później wywiadu WSI: płk”¯Zbigniew Worożbit, płk”¯Henryk Michalski, płk”¯Zdzisław Źyłowski oraz płk”¯Konstanty Malejczyk. Z”¯materiałów tych nie wynika także, aby wywiad wojskowy zaprzestał kontaktów z”¯Dereszem po”¯styczniu 1990”¯r. Wręcz przeciwnie, z”¯zawartości merytorycznej oraz paginacji stron można wysnuć wniosek, że”¯tajna współpraca mogła być kontynuowana.

Paweł Deresz był także członkiem redakcji „Przeglądu Międzynarodowego” – pisma powołanego w”¯1995”¯r. rozkazem ówczesnego szefa WSI Konstantego Malejczyka. Bezpośredni nadzór nad projektem powierzono ówczesnemu płk. Markowi Dukaczewskiemu. Redaktorem naczelnym oraz wydawcą „Przeglądu Międzynarodowego” został Jerzy Tepli -”¯jak wynika z”¯archiwalnych dokumentów, wieloletni współpracownik komunistycznego wywiadu wojskowego, następnie WSI o”¯ps. Eureka. Jednym ze”¯współpracowników „Przeglądu Międzynarodowego” był Krzysztof Mroziewicz (dziennikarz „Polityki”, b. ambasador RP w”¯Indiach) -”¯według dokumentów zarejestrowany jako tajny współpracownik wojskowych służb specjalnych ps. Sengi. Redakcja „Przeglądu Międzynarodowego”, stanowiąca dla WSI instytucję przykrycia, mieściła się w”¯Warszawie przy ul.”¯Koszykowej. Ostatni numer „Przeglądu Międzynarodowego” wydano w”¯1998”¯r.

Autor jest ekspertem w”¯sprawach działalności służb specjalnych. Autor wielu publikacji specjalistycznych. Były wiceprzewodniczący komisji likwidacyjnej WSI oraz były członek komisji weryfikacyjnej WSI.

Piotr Woyciechowski
GPC