Aktualizacja strony została wstrzymana

Wzorzec Engelsa – Jacek Sądej

Transformacja systemowa wprowadziła wiele zagrożeń dla życia rodzinnego. Jednym z negatywnych następstw jest ryzyko wykluczenia społecznego aż 1/3 polskich dzieci.

„Polityka rodzinna na tle sytuacji demograficznej Polski” to przedmiot konferencji zorganizowanej w minionym tygodniu przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość oraz Grupę Europejskich Konserwatystów i Reformatorów. Niezwykle istotny w tej debacie wydaje się głos naukowców zajmujących się tą problematyką. Dr Irena Kowalska, pracująca w Instytucie Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej, w swoim referacie przedstawiła szereg ważnych kwestii, wobec których nie można przejść obojętnie. Prelegentka zwróciła uwagę, iż współczesna rodzina przeżywa kryzys i jest poddawana licznym niebezpieczeństwom. Bywa też przedmiotem manipulacji mających na celu pomniejszanie jej godności i szczególnego znaczenia.

Jednym z ważnych zagadnień jest problem godzenia obowiązków zawodowych z rodzinnymi (m.in. opieka i wychowanie dzieci). Dr Kowalska przypomniała niechlubny wkład Fryderyka Engelsa, który przedstawił swoją wizję rozwiązania tego dylematu. Według Engelsa, najlepszą formą niszczenia rodziny jest spełnienie trzech warunków. Po pierwsze, trzeba wyciągnąć kobiety z domów i skierować je do fabryk. Po drugie, wyeliminować różnice płci i po trzecie, scedować opiekę nad dziećmi z rodziny na instytucje, tj. żłobki i przedszkola. Mimo iż komunizm nie odniósł sukcesu, idee Engelsa, jak podkreśliła dr Kowalska, przetrwały i utrwaliły się w państwach rozwiniętych, a w polskim społeczeństwie coraz częściej zyskują na wartości. Prelegentka podkreśliła, iż osłabienie rodziny w konsekwencji wpływa na słabość całego społeczeństwa. Dzisiaj, w jej przekonaniu, kwestionuje się nie tylko tradycyjne wzory życia rodzinnego, na które wywierany jest nacisk wynikający z przemian społecznych i nowych warunków pracy, ale niszczy się również rodzinę jako wspólnotę osób, której fundamentem jest małżeństwo kobiety i mężczyzny. Warto zauważyć, jakie konsekwencje ma jedna z idei Engelsa, mająca na celu odseparowanie matki od dziecka. Dr Kowalska przytoczyła opinię psychologów, którzy zauważyli, iż regularnie powtarzająca się nieobecność matki może wpływać na osłabienie więzi w relacji matka-dziecko oraz na niekorzystny rozwój dziecka. Dodatkowo w opinii socjologów pełnienie kilku ról społecznych, tj. bycie matką, żoną i pracownikiem jednocześnie, wpływa niekorzystnie na relacje małżeńskie. Konsekwencją wchodzenia we wszystkie te role jest brak zdolności do adekwatnego wypełniania funkcji związanych z życiem rodzinnym i brak czasu wolnego przeznaczonego dla siebie. Jakie warunki stworzono w tym zakresie w Polsce? Dr Kowalska zauważyła, iż ze względu na istotne znaczenie, jakie mają więzi między rodzicem a dzieckiem w okresie jego rozwoju, to matka powinna decydować, czy zajmie się opieką nad dzieckiem, czy też wróci do aktywności zawodowej. Jednakże w naszych warunkach, w ramach rozwiązań ustawodawczych żłobek staje się smutną koniecznością ekonomiczną. Tymczasem Czesi, jak zaznaczyła dr Kowalska, wprowadzili 4-letni okres wsparcia finansowego dla rodziców wychowujących dzieci. Dzięki temu w Republice Czeskiej ze żłobków korzysta tylko 0,5 proc. dzieci.

Rodzina ważniejsza od kariery


Dr Barbara Fedyszak-Radziejowska w swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na silny wpływ oddziaływań lewicowo-liberalnych na rodzinę. Jednakże mimo iż nie brakuje negatywnych zjawisk, takich jak  spadek liczby zawieranych małżeństw, spadek dzietności, liczebny wzrost rozwodów – to warto pamiętać, że przywiązanie do rodziny w polskim społeczeństwie nie słabnie. Według deklaracji Polaków, rodzina jest dla nich wartością najważniejszą. Według dr Fedyszak-Radziejowskiej niewątpliwie na ten stan wpływa przekaz kulturowy i socjalizacja wartości, polskich tradycji i patriotyzmu. Polacy, w świetle badań, wybierają w większym stopniu wartości wspólnotowe niż rywalizacyjne. Rodzina, przyjaciele są dla nas ważniejsi niż sukces i kariera, a role macierzyńskie rodzicielskie górują nad zawodowymi. Aby państwo mogło skutecznie realizować politykę rodzinną trzeba zapytać o model, jaki w tym zakresie zostanie zastosowany. Czy wspierać się będzie jednostki w karierze i życiu zawodowym, czy rodziny w pogodzeniu zróżnicowanych ról?

Szkodliwe wpływy transformacji


Warto również zauważyć, jak wyglądała polityka rodzinna w ramach funkcjonowania III RP. Profesor Józefina Hrynkiewicz zwróciła uwagę, iż polityka rodzinna nie może się jedynie ograniczać do pomocy socjalnej i walki z patologiami w życiu rodzinnym. Chodzi tu przede wszystkim o działania mające na celu zachowanie autonomii i samodzielności ekonomicznej w ramach funkcjonowania rodziny. W okresie transformacji nie zabrakło jednak zjawisk negatywnych. Prof. Hrynkiewicz krytycznie oceniła likwidację usług opieki medycznej w szkołach na początku lat 90. Równie krytycznie postrzega politykę mieszkaniową, gdzie w ramach funkcjonującego modelu liberalnego regulować ma ją wolny rynek. Konsekwencją tych regulacji jest brak dostępu do własnego mieszkania wielu młodych ludzi. Kolejnym negatywnym zjawiskiem jest masowa emigracja zarobkowa młodych Polaków, która będzie stanowiła wielkie obciążenia w przyszłości. Warto zastanowić się nad modelem polityki społecznej, której problemy zamiast państwa ma rozwiązać wolny rynek.

Ryzyko wykluczenia społecznego


Kolejną sprawa to prezentacja danych dotyczących kondycji ekonomicznej polskich rodziny. Z danych zaprezentowanych przez prof. Ewę Leś wynika, że w 2008 r. dochody 4 mln Polaków sytuowały się poniżej linii ubóstwa uprawniającej do korzystania z pomocy społecznej. Polska jest państwem członkowskim Unii Europejskiej w najwyższym stopniu zagrożonym ubóstwem dzieci i młodzieży (22 proc.). W przekonaniu prof. Leś mamy w Polsce do czynienia z brakiem respektowania praw społecznych dzieci do egzystencji na niezbędnym poziomie. Powoduje to ogromną konieczność stworzenia polityki rodzinnej, która będzie wspierała rodziny o niskim statusie ekonomicznym i kulturowym. 1/3 dzieci w Polsce jest zagrożonych wykluczeniem społecznym!

Jacek Sądej

Artykuł  ukazał się w tygodniku 'Nasza Polska’ nr 10 (800) z 8 lutego 2011 r.

Za: Nasza Polska | http://www.naszapolska.pl/index.php/component/content/article/1967-qnpq-nr-10-2011-sdej-wzorzec-engelsa | "NP" nr 10 (2011) SÄ…dej: Wzorzec Engelsa

Skip to content