Swego czasu popełniłem książkę pt. Psychologia Perswazji. Wiedza w niej zawarta jest bardzo przydatna. Oto przykłady najbardziej typowych technik:
1. Stwórz wroga – Harry Potter miał Voldemorta, Luke Skywalker walczył z Darthem Vaderem, a naziści z Żydami. Dzięki temu można straszyć ludzi negatywnymi konsekwencjami, a im bardziej się boją, tym łatwiej nimi manipulować.
2. Pokazuj autorytety – każdy segment ma innego guru, więc trzeba wybrać odpowiednich trybunów do głoszenia ich ustami własnych tez. Będą oni uwiarygadniać przekaz i tym samym odbiorcy szybciej w niego uwierzą.
3. Społeczny dowód słuszności – ponieważ duża część ludzkich decyzji zależy od tego, co powiedzą/zrobią inni, podobni do nich ludzie. Dlatego trzeba pokazywać, że ci już postępują w określony sposób – wywołuje to owczy pęd.
4. Reguła niedostępności – należy ograniczyć drastycznie czas dostępu lub ilość określonego produktu, tak by wywołać nim zainteresowanie tylko dlatego, że go nie rzekomo nie ma. Ludzie pożądają tego, czego nie mają.
5. Dobre intencje – podanie uzasadnienia działań jako bezpieczeństwa rodziny, ochrony obywateli, wsparcia państwa to standardowe metody pokazujące tzw. dobrą intencję – ma ona przekonać odbiorców, że zmiany są dla ich dobre.
6. Stopa w drzwiach – by odbiorca spełnił dużą prośbę, najpierw przedstawia się małą, na którą ten się szybciej zgodzi. Takich „próśb” może być wiele i mogą być rozłożone na dłuższy czas, doprowadzając do dalszego poddawania się manipulatorowi.
7. Selektywna uwaga – by przekonać odbiorcę do jakiejś racji, należy skupić jego uwagę tylko na jednej jego stronie – np. telewizja za komuny nie pokazywała strajków faktycznie mających miejsce, by stwarzać iluzję, że ludzie nie protestują.
8. Ad personam – każda manipulacja jest widoczna dla świadomych ludzi, więc należy ich dewaluować za pomocą taktyki ad personam – nazwać ich buntownikami, nie-patriotami, debilami, spiskowcami, zdrajcami, itd.
9. Zmiana tematu – gdy wprowadza się jakąś ważną zmianę, należy stworzyć jakąś kontrowersyjną, emocjonalną otoczkę jako temat wiodący, tak by manipulacja przeszła niezauważona. Ludzie skupią się wtedy nie na tym, co trzeba.
10. Argumentum ad numerum – pokazywanie wybiórczych liczb bez porównania ich do innych to nie tylko tworzenie pozorów obiektywizmu, ale tez uniemożliwianie odbiorcy wyciągnięcia wniosków. Przykładowo, w Polsce zabija się 5000 osób rocznie, a w wypadkach drogowych ginie niecałe 3000.
11. Odbierz dużo, oddaj mało – zabranie pod jakimś pozorem należnych człowiekowi zasobów, a następnie oddanie mu ich marnej części. Jeśli jest to powtarzane, buduje złodzieja jako darczyńcę, choć przecież nie powinien w ogóle kraść.
12. Fałszywa nadzieja – obiecywać ludziom bez końca realizację ich potrzeb, wycofując się z nich w ostatniej chwili. Dzięki temu będą żyli nie faktami, ale przyszłością, która i tak się nie ziści.
Manipulacja jest zła, a ludzie przeceniają swoją jej świadomość – w gruncie rzeczy są na nią podatni i większość nie ma w ogóle pojęcia, że jest manipulowana.
Jak się przed nią bronić?
Wiedzą i głoszeniem prawdy.
Dr Mateusz Grzesiak
Autor: Dr Mateusz Grzesiak z zawodu konsultant, terapeuta, wykładowca i przedsiębiorca. Z wykształcenia dr zarządzania, dr psychologii, dr pedagogiki i mgr prawa.