Przedstawiciele władz Izraela oraz Światowa Organizacja ds. Restytucji Mienia Żydowskiego (WJRO) domagają się zmiany projektu ustawy ws. zwrotu mienia zagarniętego przez komunistyczny rząd po 1944 roku. Ich zdaniem, najbardziej krzywdzące dla Żydów, szczególnie bliskich ofiar Holokaustu, są zapisy ustawy, które pozwalają zwrócić mienie tylko tym osobom, które mają aktualne obywatelstwo polskie.
Jako pierwsza swoje uwagi wobec projektu ustawy reprywatyzacyjnej – obecnie na etapie konsultacji społecznych – zgłosiła Światowa Organizacja ds. Restytucji Mienia Żydowskiego. „Projekt ustawy wyklucza zdecydowaną większość obywateli polskich, którzy przeżyli Holokaust i ich rodziny (…). Z powodu katastrofy Holocaustu niebezpośredni spadkobiercy, tacy jak bracia i siostry czy siostrzeńcy i siostrzenice, okazali się jedynymi spadkobiercami żydowskiej własności, którzy przeżyli” – pisze w wydanym oświadczeniu ta żydowska organizacja, zajmująca się odzyskiwaniem majątków swoich rodaków.
WJRO krytykuje zapisy pozwalające zwrócić mienie tylko tym osobom, które mają aktualne polskie obywatelstwo oraz osobom z pierwszej linii pokrewieństwa i małżonkom. W swoim oświadczeniu organizacja zwróciła się też z apelem do rządu RP, aby zmienił projekt ustawy, w ten sposób, żeby jego prawa „były uczciwe i sprawiedliwe dla tych, którzy tak dużo wycierpieli i stracili”.
Po Światowej Organizacji ds. Restytucji Mienia Żydowskiego, polskim projektem ustawy reprywatyzacyjnej zaniepokoił się Juli-Jo’el Edelstein, przewodniczący Knesetu, czyli izraelskiego parlamentu. W tej sprawie skierował on petycję do marszałków polskiego Sejmu i Senatu. „Wymogi stosowane wobec tych, którzy przeżyli Holocaust i ich potomków, z których prawie wszyscy mieszkają poza Polską, w gruncie rzeczy pozbawią ich możliwości ubiegania się o odszkodowanie za mienie utracone w ciemnych latach rządów nazistowskich (chodzi o mienie zabrane Żydom podczas okupacji niemieckiej, a później znacjonalizowane przez komunistów)… Ze względu na szczególne ciepłe stosunki między Polską i Izraelem, a zwłaszcza między naszymi parlamentami, wzywam Państwa do rozpatrzenia możliwości wprowadzenia poprawek do proponowanego projektu ustawy” ”” napisał Edelstein.
Jak donosi izraelski dziennik „Haaretz”, nie zabrzmiały jeszcze wszystkie głosy niezadowolenia z projektu ustawy o ws. zwrotu mienia, który przygotował polski rząd. Według informacji przekazanej przez tę gazetę, w sprawie projektu polskiej ustawy reprywatyzacyjnej ambasada Izraela w Warszawie przygotowuje obecnie notę protestacyjną, a ambasador RP w Izraelu został wezwany do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Gazeta podaje, iż Jacek Chodorowicz, ambasador Polski w Izraelu miał tam usłyszeć słowa: „Rząd Izraela żąda korekty projektu ustawy, aby uczynić ją bardziej sprawiedliwą w stosunku do ocalałych z Holocaustu”.
Zdaniem ministerstwa sprawiedliwości, to pierwszy po 1989 roku kompleksowy projekt ustawy pozwalający definitywnie uregulować kwestie reprywatyzacji dóbr przejętych przez władze komunistyczne po 1944 roku. Nowa ustawa ma – zdaniem jej pomysłodawców – zakończyć wszelkie patologiczne zjawiska, które przyjęły formę dzikiej reprywatyzacji, a także ostatecznie znieść dekret Bieruta. Zdaniem resortu sprawiedliwości, rozwiązania zaproponowane w projekcie ustawy „stanowią kompromis pomiędzy moralną powinnością wobec osób pokrzywdzonych a ekonomicznymi możliwościami państwa”. Projekt zakłada między innymi zakaz zwrotów w naturze, zakaz handlu roszczeniami, wprowadzenie możliwości wznowień spraw, gdy doszło do naruszenia prawa. Uprawnionymi do zwrotu majątku są tylko dawni właściciele, ich spadkobiercy w pierwszej linii oraz małżonkowie, którzy posiadają polskie obywatelstwo (mogą starać się je uzyskać). Dawni właściciele muszą potwierdzić, że w momencie zagarnięcia ich majątków przez komunistów, żyli w kraju i posiadali jego obywatelstwo.
Adam Białous