Sejm Rzeczpospolitej Polskiej 25 marca przyjął uchwałę w „67. rocznicę męczeńskiej śmierci rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów wyrażającej hołd Polakom, którzy ratowali Żydów skazanych na Zagładę przez niemieckiego okupanta”. Projekt uchwały zgłosił klub PiS. Jednak w pracach komisji została ona okrojona, a wniosek mniejszości przywracający pierwotne brzmienie upadł głosami PO i SLD. Czym różniła się ostateczna uchwała od tej przyjętej?

Wykreślony przez komisję fragment brzmiał:

„Wyrażamy wdzięczność naszym przodkom za ocalenie kultury zakorzenionej w chrześcijańskim dziedzictwie narodu, która była podstawą ich heroicznych postaw. Wyrażamy szacunek Kościołowi katolickiemu,duchowieństwu, a szczególnie żeńskim zgromadzeniom zakonnym, które pomimo grożącego
im niebezpieczeństwa uratowały tysiące polskich Żydów, wśród nich dzieci, a także Polaków pochodzenia żydowskiego, którzy z racji rasistowskich praw okupanta podlegali Zagładzie.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przypomina jednoznaczne stanowisko Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Wychodźstwie i Polskiego Państwa Podziemnego, które uznały pomoc Żydom za jeden z zasadniczych celów działania w konspiracji i na emigracji.
Nie można zapomnieć o wielkich dokonaniach powstałej z inicjatywy katolickiej pisarki Zofii Kossak Szczuckiej Rady Pomocy Żydom »Źegota« oraz o wielokrotnych wezwaniach Rządu Polskiego na Wychodźstwie do rządów alianckich o skuteczne przeciwstawienie się Zagładzie Żydów.
Uważamy, że pamięć o Polakach ratujących Żydów winna stanowić ważną część edukacji publicznej.
Podejmowane przez środowiska społeczne inicjatywy upamiętnień, takie jak budowa pomnika ku czci Polaków Ratujących Żydów na Placu Grzybowskim w Warszawie i stworzenie Muzeum w Markowej zasługują na zdecydowane wsparcie ze strony władz państwowych i samorządowych. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wyraża przekonanie, że wiedza o bohaterstwie osób ratujących Żydów stanie się ważnym składnikiem dziedzictwa ludzkości.”

W czasach, gdy dobre imię Polski jest szargane na tysiąc sposobów, polski Sejm głosami partii rządzącej i jej przyszłego koalicjanta blokuje tego dobrego imienia obronę. Jest to zupełnie niezrozumiałe…

Warto przypomnieć wypowiedź posła Kazimierza Ujazdowskiego w czasie debaty nad tą uchwałą (poseł Ujazdowski w imieniu klubu PiS składał wniosek o przyjęcie tej uchwały):

„Ta uchwała ma szczególny sens. Oddajemy hołd rodzinie Ulmów i wielu polskim rodzinom, które poniosły śmierć w odwecie ze strony Niemców za pomoc ludności żydowskiej. Tym samym składamy szacunek dla polskiego społeczeństwa, które sprawdziło się, zdało historyczny egzamin, zachowało się wspaniale w strasznych czasach okupacji niemieckiej, także na tle obojętności wolnego świata. Jest to głos tym ważniejszy, im silniejsze we współczesnym świecie jest kłamstwo dotykające Polskę. Ta uchwała mogła mieć inny, pełny charakter. Niestety, została okrojona. Wniosek mniejszości przywraca jej pierwotny kształt. Chcę zadać dwa pytania w tej kwestii. Pierwsze kieruję do sprawozdawcy komisji: Jaka racja ideologiczna przemawia za tym, aby wykreślić z treści uchwały (Dzwonek) wyrazy szacunku dla polskich zgromadzeń zakonnych, które uratowały ogromną liczbę Żydów, w tym dzieci?”

Warto zapamiętać, że o swoiste ocenzurowanie uchwały wnioskowali posłowie Andrzej Celiński (poseł lewicy, niegdyś UD/UW) i poseł Kazimerz Kutz vel Kuc (niegdyś senator z listy UW, przedostatnio PO, a ostatnio wspiera partię plastikowych penisów).

A teraz garść faktów na podstawie książki Ewy Kruk „Dzieci żydowskie w klasztorach”.

Temat, jak i sama książka zasługuje na dogłębna analizę. Teraz ograniczę się tylko do kilku faktów. Kościół poniósł wielkie straty pod obiema okupacjami. Szczególnie na terenach wcielonych do Rzeszy, oraz znajdujących się pod okupacją sowiecką likwidowane były zgromadzenia zakonne, jak też wiele zakonnic i zakonników zginęło z rąk ukraińskich w czasie rzezi wołyńskiej rozlewającej się na tereny II RP. Na terenie Generalnej Guberni sytuacja była nieco lepsza. Autorka dotarła do różnych danych statystycznych, dokumentów i relacji. Jednak ze względu na upływ czasu (czterdziestu lat po wojnie) dane te są mocno niepełne, a prawdziwe mogą być wyższe. Na przykład z sześciu zgromadzeń żeńskich uwzględnionych w przedstawionej w książce tabeli zaprzestało działań 53% domów zakonnych (339 z 643).

Żydowskim dzieciom pomagało około 190 zakonów. Szczególnie tych które prowadziły sierocińce i internaty (3/4 z tych domów zakonnych które prowadziły takie ośrodki ratowało żydowskie dzieci). Autorka oszacowała na podstawie dostępnych danych dolną granicę liczby uratowanych dzieci na 1200. Wymagało to wielkiej odwagi, a narażało nie tylko same zakonnice, ale również całe domy zakonne i pozostałe dzieci znajdujące się pod opieką. Książka zawiera też świadectwa i relacje uratowanych przez zakony, jak też opowieści o powojennych losach.

Wykaz Zgromadzeń Ratujących Dzieci Żydowskie

1. Siostry Albertynki. Albertynek Posługujących Ubogim.
2. Siostry Antoninki. Zgromadzenie Sióstr Opieki Społecznej pod wezwaniem św. Antoniego.
3. Siostry Benedyktynki. Mniszki Zakonu Świętego Benedykta [kontemplacyjne].
4. Siostry Bernardynki. Mniszki Trzeciego Zakonu Regularnego św. Franciszka z Asyżu [kontemplacyjne].
5. Siostry Boromeuszki Mikołowskie. Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Mikołowie.
6. Siostry Dominikanki. Mniszki Zakonu Kaznodziejskiego [kontemplacyjny].
7. Siostry Dominikanki. Zgromadzenie Sióstr św. Dominika.
8. Siostry Duchaczki. Zgromadzenie Sióstr Kanoniczek Ducha Świętego de Saxia.
9. Siostry Elżbietanki. Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety.
10. Siostry Felicjanki. Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo.
11. Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi.
12. Siostry Franciszkanki Misjonarki Maryi. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Misjonarek Maryi.
13. Siostry Franciszkanki z Lasek. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża.
14. Siostry Imienia Jezus. Zgromadzenie Sióstr Najświętszego Imienia Jezus pod Opieką Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych.
15. Siostry Józefitki. Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Józefa.
16. Siostry Karmelitanki. Zgromadzenie Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus z Sosnowca.
17. Siostry Klaryski. Mniszki Klaryski od Wiecznej Adoracji [kontemplacyjne].
18. Siostry Magdalenki. Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia.
19. Siostry Michalitki. Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła.
20. Siostry Nazaretanki. Zgromadzenie Sióstr Świętej Rodziny z Nazaretu.
21. Siostry Niepokalanki. Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny.
22. Siostry Niepokalanki Niehabitowe. Zgromadzenie Córek Maryi Niepokalanej.
23. Siostry De Notre Dame. Zgromadzenie Sióstr Szkolnych de Notre Dame.
24. Siostry Oblatki. Zgromadzenie Sióstr Oblatek Serca Jezusa.
25. Siostry Opatrznościanki. Zgromadzenie Sióstr Opatrzności Bożej.
26. Siostry Pasjonistki. Zgromadzenie Sióstr Męki Pana Naszego Jezusa Chrystusa.
27. Siostry Pasterki. Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Boskiej.
28. Siostrz Sacre Coeur. Zgromadzenie Najświętszego Serca Jezusowego.
29. Siostry Sakramentki. Mniszki Benedyktynki od Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu [kontemplacyjne]
30. Siostry Samarytanki. Zgromadzenie Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusowego.
31. Siostry Serafitki. Zgromadzenie Córek Matki Bożej Bolesnej.
32. Siostry Sercanki. Zgromadzenie Sióstr Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego.
33. Siostry Sercanki Niehabitowe. Zgromadzenie Córek Najczystszego Serca Najświętszej Maryi Panny.
34. Siostry Sługi Jezusa. Zgromadzenie Sióstr Sług Jezusa.
35. Siostry Służebniczki Pleszewskie. Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Pleszewie.
36. Siostry Służebniczki Starowiejskie. Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej w Starej Wsi.
37. Siostry Służki. Zgromadzenie Sióstr Służek Najświętszej Maryi Panny.
38. Siostry Szarytki. Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo – Służebnice Ubogich.
39. Siostry Terezjanki. Zgromadzenie Sióstr św. Teresy od Dzieciątka Jezus.
40. Siostry Urszulanki. Unia Rzymska Zakonu św. Urszuli.
41. Siostry Urszulanki Szare. Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego.
42. Siostry Zmartwychwstanki. Zgromadzenie Sióstr Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa.

Lokalizacja Ratujących Klasztorów

Anin – franciszkanki Rodziny Maryi (3 domy)
Baworów – albertynki
Białołęka – franciszkanki Rodziny Maryi
Białystok – szarytki
Bochnia – albertynki
Brwinów – franciszkanki Rodziny Maryi (2 domy); urszulanki szare
Brzezinki – franciszkanki Rodziny Maryi
Brzeżany – albertynki, służebniczki staro-wiejskie
Busko – albertynki, duchaczki
Chmielnik – duchaczki
Chorzów – dominikanki
Chotomów – służebniczki starowiejskie
Kraków – albertynki (3 domy); urszulanki; duchaczki; magdalenki; felicjanki
Czarna Duża – urszulanki szare
Czersk – służebniczki pleszewskie
Częstochowa – albertynki, magdalenki, nazaretanki, oblatki, służebniczki starowiejskie
Derdy – magdalenki
Dobranowice – felicjanki
Drohobycz – albertynki, serafitki
Góra Kalwaria – szarytki
Grodzisko – służebniczki starowiejskie
Henryków – samarytanki
Hrubieszów – niepokalanki niehabitowe
Ignaców – szarytki
Izabelin – franciszkanki Rodziny Maryi
Janów Lubelski – pasjonistki
Jarosław – niepokalanki
Kielce – szarytki (2 domy), niepokalanki niehabitowe, dominikanki
Klarysew – szarytki
Klimontów – Imienia Jezus

Kolno – sercanki niehabitowe
Kołomyja – albertynki, franciszkanki Rodziny Maryi, urszulanki
Komańcza – nazaretanki
Kostowiec – franciszkanki Rodziny Maryi
Koźle – niepokalanki
Krasnystaw – franciszkanki Rodziny Maryi
Lublin – duchaczki, pasterki, Sługi Jezusa, służebniczki starowiejskie, urszulanki
Luboml – terezjanki
Lwów – franciszkanki Rodziny Maryi (3 domy), albertynki, zmartwychwstanki, benedyktynki, klaryski, felicjanki, magdalenki, Sacre Coeur, No-tre Damę
Łańcut – boromeuszki
Łaszczów – józefitki
Łaźniew – służebniczki starowiejskie
Łomna – franciszkanki Rodziny Maryi
Łomża – służki
Łowicz – bernardynki
Łódź – służebniczki starowiejskie
Miechów – służebniczki starowiejskie
Międzylesie – franciszkanki Rodziny Maryi (3 domy)
Międzyrzecz Podlaski – opatrznościanki
Mielec – józefitki
Miejsce Piastowe – michalitki
Milanówek – urszulanki szare
Minków – albertynki
Mirzec – albertynki
Mszana Dolna – franciszkanki Rodziny Maryi
Nieborów – franciszkanki Rodziny Maryi
Nowe Miasto – sercanki niehabitowe
Nowy Sącz – niepokalanki
Olsztyn k. Częstochowy – nazaretanki
Ostrowiec Świętokrzyski – franciszkanki Rodziny Maryi
Otwock – elżbietanki, sercanki niehabitowe
Piotrków Trybunalski – służebniczki ple-szewskie, służebniczki starowiejskie
Płudy – franciszkanki Rodziny Maryi f Podhajce – franciszkanki Rodziny Maryi
Pruszków – samarytanki
Przemyśl – felicjanki (2 domy), albertynki, opatrznościanki, sercanki
Przesmyki – służebniczki pleszewskie
Pustelnik – franciszkanki Rodziny Maryi
Rabka – magdalenki
Radcznica – franciszkanki misjonarki Maryi
Radom – magdalenki, niepokalanki niehabitowe, szarytki
Radość – urszulanki szare
Rawa Mazowiecka – niepokalanki niehabitowe
Rawa Ruska – albertynki
Rząska – albertynki
Rzepińce – służebniczki starowiejskie
Sądowa Wisznia – felicjanki
Sambor – albertynki, franciszkanki Rodziny Maryi
Siedlce – albertynki
Sitnik – sercanki niehabitowe
Skałat – józefitki
Skarżysko Kamienna – albertynki
Skórzec – sercanki niehabitowe
Słonim – niepokalanki
Soplicowo – franciszkanki Rodziny Maryi
Sosnowiec – karmelitanki
Staniątki – felicjanki

Stara Wieś – zmartwychwstanki
Szymanów – niepokalanki
Szynwałd – służebniczki starowiejskie
Tarnopol – albertynki
Tarnów – albertynki, józefitki, Sługi Jezusa, służebniczki starowiejskie, urszulanki
Trzęsówka – józefitki
Turka – franciszkanki Rodziny Maryi
Turkowice – służebniczki starowiejskie
Walendów – magdalenki
Warszawa – szarytki (8 domów), franciszkanki Rodziny Maryi (5 domów), zmartwychwstanki (2 domy), sercanki niehabitowe (2 domy), magdalenki (2 domy), niepokalanki, nazaretanki, sakramentki, urszulanki i urszulanki szare
Wawer – felicjanki
Wieluń – antoninki
Wilno – dominikanki kontemplacyjne, magdalenki, niepokalanki niehabitowe, Imienia Jezus, sercanki niehabitowe, szarytki
Włodzimierz Wołyński – terezjanki
Włodzimierzów – służebniczki pleszewskie
Wola Gołkowska – franciszkanki Rodziny Maryi
Wołomin – albertynki
Wrzosów – niepokalanki
Zamość – franciszkanki misjonarki Maryi
Zabłocić – duchaczki
Zakopane – urszulanki szare, franciszkanki z Lasek
Źbików – samarytanki

Mapa przedstawiająca lokalizację klasztorów ratujących żydowskie dzieci.

Na powiększonym fragmencie znajdują się jeszcze Łowicz, Nieborów i Koźle.
Dane i mapa pochodzą z książki Ewy Kurek „Dzieci żydowskie w klasztorach”

 

Bernard