Dziś rozpoczynają sie uroczystości ku czci 1000 Polaków wymordowanych 28 lutego 1944 r. przez SS Galizien i UPA w Hucie Pieniackiej.

Zbrodnia w Hucie Pieniackiej – dokonana 28 lutego 1944 akcja pacyfikacyjna polskiej ludności cywilnej w Hucie Pieniackiej, w wyniku której śmierć poniosło od 600 do 1500 osób. Pacyfikacji dokonali, według śledztwa IPN, żołnierze 4 Pułku Policyjnego SS złożonego z ochotników ukraińskich, pod dowództwem SS-Sturmbannführera Siegfrieda Binza, wraz z okolicznym oddziałem Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) i oddziałem paramilitarnym składającym się z nacjonalistów ukraińskich, pod dowództwem Włodzimierza Czerniawskiego.

Huta Pieniacka liczyła wówczas 172 gospodarstwa i około 1000 mieszkańców, we wsi znajdowało się również spora liczba uciekinierów (m.in. z Wołynia), którzy opuszczali miejsca zamieszkania obawiając się fali morderstw dokonywanych przez nacjonalistów ukraińskich i wspomagających ich miejscowych ukraińskich chłopów. Ocalało około 160 osób.

Źródło: Wikipedia

Huta Pieniacka (na podstawie: Stopa J., Słownik geograficzny byłego województwa tarnopolskiego, Tom I A-J, W-wa 2007):

• wieś w powiecie brodzkim-położona 18,5 km na wsch. od Białego Kamienia, 18 km na wschód od Złoczowa
• leży nad potokiem Wiatyna (dopływ Seretu)
• wg spisu z 30.09.1921 ludność wioski wynosiła 724 mieszkańców
• przy drodze między Hutą Pieniacką a Majdanem występują niezwykłej urody źródła tzw.„Sine oko”i „Chowańce ”będące lejkowatymi zagłębieniami o przepaścistych brzegach zapełnione wodą w kolorze turkusowym(tzw. bezdonie)
• pośrodku wielkiej polany, w miejscu straszliwej rzezi stoi pomnik upamiętniający zbrodnię odsłonięty w 2005 r. staraniem ROPWiM i rodzin zamordowanych.

II Wojna Światowa (wybrane daty):
1.09.1939 – Agresja III Rzeszy na Polskę
17.09.1939 – wkroczenie od wschodu Armii Czerwonej
22.06.1941 – agresja III Rzeszy na Związek Radziecki; w miejsce okupacji radzieckiej w Małopolsce wschodniej rozpoczyna się okupacja hitlerowska
14.10.1942 – umowna data powstania UPA, zbrojnego ramienia OUN
28.04.1943 – powstaje dywizja SS Galizien złożona z ukraińskich ochotników(oddziały tej dywizji brały udział w rzezi Huty Pieniackiej)Plakat werbunkowy do SS Galizien 1943.
9.02.1943 – Masakra we wsi Parośle pierwsza rzeź polskiej wsi na Wołyniu dokonana przez UPA
11.07.1943 – Krwawa niedziela; UPA dokonała skoordynowanej masowej rzezi Polaków w 167 miejscowościach.
28.02.1944 – Huta pieniacka przestała istnieć

Nad ranem tego dnia wieś została ostrzelana z broni maszynowej i moździerzy. Następnie wkroczyły do niej dowodzone przez niemieckiego oficera formacje policyjno-wojskowe, w których składzie znajdowali się Ukraińcy. Polska samoobrona wiedząc o planowanej akcji postanowiła nie podejmować działań, pozostawiając we wsi głównie kobiety, dzieci i mężczyzn w podeszłym wieku. Liczono że po dokonanej rewizji mieszkańcy nie będą poddani żadnym represjom. Po wkroczeniu napastników część mieszkańców została rozstrzelana na cmentarzu, pozostałych spędzono po kilkanaście osób do stodół i domów, a także do kościoła, zamykano i podpalano. Próbujących uciekać mordowano w bestialski sposób. Dobytek mieszkańców – bydło, rzeczy, zboże – zrabowano. Zginęło 1200-1500 osób, mieszkańców Huty Pieniackiej ale także uciekinierów z pobliskich wsi.28.02.2009 hołd zamordowanym Polakom oddali prezydenci Polski i Ukrainy,Lech Kaczyński i Wiktor Juszczenko.