Aktualizacja strony została wstrzymana

Wystawa IPN: Zagłada polskich elit – Akcja AB – Katyń

Od 12 – 31 października w sali przy kościele Chrystusa Króla w Wejherowie będzie eksponowana wystawa IPN Zagłada polskich elit – Akcja AB – Katyń. To szczególne miejsce, ponieważ kościół ten jest „bramą” do oddalonego o 9 km miejsca masowych mordów na Polakach (jesień 1939 – wiosna 1940) – Lasu Piaśnickiego, gdzie Niemcy zamordowali i zakopali w dołach 12 tysięcy ludzi.

Wystawa przedstawia największe akcje represyjne, przeprowadzone równolegle przez Niemcy i ZSRR w Polsce, w pierwszych miesiącach okupacji. Już w trakcie walk we wrześniu 1939 r. za Wehrmachtem i Armią Czerwoną posuwały się specjalne grupy SS i NKWD, które na podstawie wcześniej przygotowanych list „polskich elementów przywódczych”, prawdziwych lub wyimaginowanych wrogów komunizmu sowieckiego czy „niemczyzny”, dokonywały „obezhołowienia” lub „oczyszczenia gruntu” (termin niemiecki), zabijając ludzi uznanych za niebezpiecznych.

Na początku 1940 r. niemieckie, metodyczne mordy na polskiej inteligencji przeniesiono także do GG. Nazwano to „nadzwyczajną akcją pacyfikacyjną” (Ausserordentliche Befriedungsaktion – AB). Celem zasadniczym było „wytępienie” ludzi, którzy mogli być duchowymi przywódcami narodu. Przykładem represjonowanie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w ramach „Sonderaktion Krakau” z listopada 1939 r.

Dantejskie sceny rozgrywały się w sowieckiej zonie okupacyjnej. Aresztowania, zabójstwa i deportacje odbywały się od pierwszych dni okupacji. W roku 1940 zamieniły się w akcje masowe.

Szczególnie nieludzkie, bezprecedensowe w swym bezdusznym okrucieństwie prześladowania, objęły rodziny zamordowanych. W tym samym czasie, gdy rozlegały się strzały nad dołami katyńskimi, trwała deportacja matek i dzieci mordowanych oficerów w stepy Kazachstanu. 13 kwietnia deportowano do północnych obwodów Kazachstanu co najmniej 60 tysięcy osób.

Akcja AB i mord w Katyniu są dziś najbardziej znanymi przykładami akcji represyjnych przeprowadzonych w latach 1939-1941. Niestety, ciągle mało znane ogółowi Polaków są zbiorowe zbrodnie popełnione na inteligencji polskiej z ziem wcielonych do Rzeszy. Pomorskie „katynie”, takie jak Piaśnica, Mniszek pod Świeciem (10 tysięcy zamordowanych) czy Szpęgawsk pod Starogardem (7 tysięcy) zasługują na pamięć na równi z symbolicznym już dla polskiej martyrologii wojennej Katyniem. Zbrodnia katyńska (nie tylko Katyń) pochłonęła około 22 tysięcy ludzi. W trakcie akcji AB Niemcy zamordowali około 6,5 tysiąca Polaków. Razem z Polakami zamordowanymi na ziemiach włączonych do Rzeszy, daje to liczbę prawie 100 tysięcy ludzi. Większość ofiar tych zbrodni można zaliczyć do polskich elit intelektualnych.

Wymienione operacje represyjne i eksterminacyjne były zaledwie pierwszym uderzeniem, wstępem do bezwzględnej germanizacji i sowietyzacji Polski. W pierwszym rzędzie uderzono w najlepiej wykształconych, najzamożniejszych, aktywnych społecznie i politycznie oraz najbardziej patriotycznych Polaków.


Na podst. P. Szubarczyk, Zaproszenie na wystawę IPN w Wejherowie. Zagłada polskich elit. Akcja AB – Katyń
.