Aktualizacja strony została wstrzymana

Krzyż pośrodku Księżyca – Jacek Bartyzel

Krzyż pośrodku Księżyca – Historia i ideario meksykańskiego synarchizmu oraz katolickiej organizacji podziemnej El Yunque (1932 – 2012)

Streszczenie

Przedmiotem niniejszego studium jest historia oraz myśl społeczno-polityczna narodowo-katolickiego ruchu obywatelskiego w Meksyku, posługującego się na określenie swojego ideario político określeniem: sinarquismo, a także podziemnej organizacji katolickiej: El Yunque.

SynarchizmZ formalnego punktu widzenia sinarquismo istnieje – pod nazwą Unión Nacional Sinarquista (UNS) – od 23 V 1937 roku, jednakże jego korzenie, tkwiące w podziemnej organizacji pod nazwą Legion(es), a następnie La Base, są o co najmniej pięć lat starsze. UNS został założony w szczególnie dramatycznym okresie historii Meksyku, kiedy to – po upadku powstania ludowego, zwanego cristiada, oraz wejściu w fazę szczytową procesu instytucjonalizacji Revolución Mexicana – Kościół katolicki w tym kraju, już faktycznie zdelegalizowany wskutek drakońskich przepisów konstytucji z 1917 roku oraz wydanych w latach 20. rozporządzeń wykonawczych, znalazł się na krawędzi instytucjonalnej zagłady; w większości stanów nie tolerowano nawet sprawowania kultu, a nieustannym fizycznym atakom na kapłanów i katolików świeckich, przeprowadzanym przez bojówki Camisas Rojas, towarzyszyła odgórna ateizacja, zwana la educación socialista, uzupełniana wprowadzaniem w niektórych stanach urzędowego kultu wolnomularskiego.

Utworzony w ścisłym porozumieniu z hierarchią kościelną i przez nią kontrolowany, synarchizm był pomyślany jako droga wyjścia meksykańskiego katolicyzmu z tego katastrofalnego położenia. Przyjęta przez synarchizm formuła obywatelskiego ruchu społecznego, manifestującego publicznie i w sposób zorganizowany (ale pokojowy) swoje żarliwie katolickie przekonania, przesiąknięta mistyką społeczną, „apokaliptycznym” mesjanizmem i gotowością do męczeńskiej ofiary z życia, przyniosła nieomal błyskawicznie nadspodziewane wręcz rezultaty. W szczytowej fazie rozwoju ruchu, tj. w latach 1940-1942, pod kierownictwem charyzmatycznego Salvadora Abascala Infante (1910-2000), jego umundurowane, zdyscyplinowane i fanatyczne wręcz kadry – czujące się Milicia del Espíritu prowadzącą „świętą wojnę” z komunizmem i judeomasonerią – sięgnęły, według niektórych szacunków, ponad pół miliona członków; w historycznym rdzeniu Meksyku, czyli najgłębiej skatolicyzowanym regionie Bajío (estados: Michoacán, Guanajuato, Jalisco y Querétaro), do UNS należał statystycznie niemal co szósty mieszkaniec.

Zawrotny sukces okazał się jednak rychło punktem krytycznym, po którym krzywa wzrostu przeszła w krzywą opadającą, kulminującą w organizacyjnym rozłamie pod koniec 1944 roku. Odtąd istniały równolegle dwie organizacje, używające tej samej nazwy (UNS). Ten (od początku mniejszościowy) odłam, który pozostał posłuszny kierownictwu tajnej La Base, co oznaczało utrzymanie „apolitycznej” formuły cívico-social, zyskał potoczne określenie disidente, lecz jego aktywność zaczęła wygasać już po 1947 roku, kiedy to La Base została prawdopodobnie rozwiązana. Pomimo przejściowej rewitalizacji tego nurtu w latach 1996-2007, pod przywództwem Clementa Gutiérreza Pereza, ostatnio ponownie popadł on w letarg, do tego stopnia, że należy już chyba mówić o nim w czasie przeszłym. Drugi natomiast odłam, który wypowiedział posłuszeństwo La Base, stąd też określany jest potocznie independiente, ma historię znacznie bogatszą (jego najlepszym okresem były lata 1951-54, kiedy szefem pozostawał Juan Ignacio Padilla) i pozostaje wciąż żywotny, lecz zarazem jest to – w sensie ideowym – historia heterodoxia sinarquista, naprzód, poprzez „skrzywienie” partyjno-polityczne, od Partido Fuerza Popular (1946-49) do Partido Demócrata Mexicano (1971-98), następnie (od 1959 roku) wskutek ideologicznej „chadekizacji” ruchu, wreszcie z powodu pojawienia się w ostatnich dekadach nurtu sinarquismo trascendente, odchodzącego od katolickiej ortodoksji w stronę espiritualidad pozakonfesyjnej.

Organización Nacional del Yunque z kolei, to organizacja podziemna, założona najprawdopodobniej w 1955 roku w Puebla, czy zaś istnieje nadal – jest przedmiotem kontrowersji. O jej istnieniu nie było wiadomo aż do początku XXI wieku, natomiast znaną i znaczącą rolę – zwłaszcza w konfrontacji, często fizycznej, z siłami ultralewicy, w burzliwej epoce goszystowskich rewolt lat 60. i 70. – odegrały sterowane przez nią liczne, jawne organizacje „fasadowe” (organizaciones de fachada albo membretes), zwłaszcza na terenie akademickim, jak Movimiento Universitario de Renovadora Orientación (MURO) i Frente Universitario Anticomunista (FUA), a poza nim – ruch Desarrollo Humana Integral y Acción Ciudadana (DHIAC). Założycielem i charyzmatycznym przywódcą El Yunque aż do swojej tragicznej śmierci w 1979 roku był inż. Ramón Plata Moreno, natomiast charakter i stopień jej powiązania z synarchizmem jest trudny do ustalenia. Aczkolwiek zdecydowanie odrzucić należy lansowaną tu i ówdzie hipotezę, iż prawdziwym założycielem i przywódcą El Yunque był Salvador Abascal, to jednak ideario tej organizacji – restauracja w Meksyku Estado Católico, porządku doczesnego zgodnego z Ewangelią, a także wypowiedzenie walki „diabolicznemu marksizmowi” i „judeomasonerii” – jest całkowicie zgodne z przekonaniami Abascala.

Książka ta składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy, zatytułowany Niekończąca się rewolucja. Rzut oka na dzieje zmagań katolików i konserwatystów z liberałami i masonerią od uzyskania niepodległości do powstania cristeros, przedstawia wspomnianą konfrontację począwszy od Grito de Dolores ks. Miguela Hidalgo, poprzez Plan de Iguala (1821) gen. Agustina de Iturbide, proklamację i upadek (1822-23) Primer Imperio Mexicano, republikę na przemian federalną i centralistyczną (1823-53), dyktaturę gen. Santa Anna (1853-55), liberalną rewolucję z Ayutla i trzyletnią Guerra de Reforma (1855-61), Segundo Imperio (1863/64-67), la República Restaurada (1867-76/77), quasi-konstytucyjną dyktaturę prezydenta Porfirio Diaza (1876/77-1910/11), po Revolución Mexicana (1910-17), konstytucjonalizację państwa rewolucyjnego oraz powstanie cristeros (1926-29).

W rozdziale drugim: Geneza i historia Unión Nacional Sinarquista, wychodząc od zarysowania tła, jakie stanowiła dalsza radykalizacja antykatolicyzmu państwa postrewolucyjnego w epoce komunizującego cardenismo, z drugiej zaś strony, desperacka próba wznowienia cristiady (la segunda), przedstawiamy genezę, oficjalne narodziny oraz dynamiczny rozwój UNS w latach 1937-41, próbę ziszczenia utopii mikropaństwa synarchicznego w kolonii María Auxiliadora w California Baja (1942-44), kryzys i rozłam (1944/45), skutkujący trwałym podziałem na dwa odłamy.

Rozdział trzeci: Katolicka „druga konspiracja”: El Yunque, przedstawia dzieje podziemnej Organización Nacional del Yunque, jej wewnętrzne zróżnicowanie i konflikt na tle wyboru sposobu reakcji na posoborowy kryzys w Kościele, jej relację do sinarquismo, z jednej, a do sedevacantismo z drugiej strony, wreszcie domniemaną infiltrację przez nią Partido Acción Nacional, a za jej pośrednictwem – instytucji państwa po 2000 roku.

Czwarty, ostatni i najobszerniejszy rozdział: Ideario sinarquista, traktuje o sensie ideowym sinarquismo mexicano. Jego ideario jest nacional-católico, czyli jednocześnie nacjonalistyczne w znaczeniu nacjonalizmu historycznego i kulturowego, a nie etnicznego, oraz katolickie w ortodoksyjnej wierności nauce dogmatycznej, moralnej i społecznej Kościoła Rzymskiego. El nacionalismo sinarquista zdefiniować należy jako hispano-católico, a zatem afirmujący hiszpański rodowód współczesnego Meksyku oraz podporządkowujący doczesne i materialne cele narodu duchowym i nadprzyrodzonym celom każdej osoby ludzkiej, jako istoty będącej obrazem Boga, odkupionej i powołanej do zbawienia. Jako taki, nacionalismo sinarquista przeciwstawia się wszystkim siłom, rozpoznawanym przezeń jako usiłujące przeszkodzić człowiekowi w spełnieniu tego powołaniu, mającym przeto źródła sataniczne: revolución, protestantismo, judiomasonería, laicismo, liberalismo y democracia atea, socialismo y comunismo. Ze względu na przypadłościowe okoliczności czasu powstania tego ruchu, wykazywał on w swoich początkach pewne zewnętrzne cechy upodobniające go do fascismo, jak umundurowanie i zdyscyplinowanie oraz rytuały i symbole, doktrynalnie jednak różnił się od niego zdecydowanie, a nazizm hitlerowski wręcz potępiał; należy przeto do innej „rodziny” ideowo-politycznej formacji autorytarno-konserwatywnych. Konserwatywny sensu largo i w znaczeniu nadawanym temu terminowi z zakresu filozofii politycznej, ściślej winien być określany jako tradycjonalistyczny, ludowy i kontrrewolucyjny. Odrzucając ideologię demokratyczną, stojącą na stanowisku soberanía del pueblo, jak również democracia liberal, postrzeganą jako fasada skrywająca faktyczną plutokrację, jest jednak demokratyczny w sensie democracia comunitaria y orgánica, to znaczy reprezentującej nie zatomizowane jednostki, lecz naturalne i konkretne wspólnoty, od rodziny począwszy. Sytuując się także poza alternatywą: kapitalistyczny leseferyzm – kolektywistyczny socjalizm, za swój program economía solidaria y comunitaria synarchizm przyjmuje wytyczne doctrina social Kościoła, wyrażone w encyklikach Leona XIII i Piusa XI. Program ustrojowo-polityczny synarchizmu jest również bezwarunkowo zakotwiczony w tradycyjnej nauce Kościoła, stawiającej przed comunión política obowiązek czczenia Boga i uznawania religii katolickiej, jako jedynej religii prawdziwej, w roli fundamentu prawodawstwa, a także edukacji i moralności publicznej, tym samym zaś uznawania i zaprowadzania Reinado Social de Cristo.

W aspekcie źródeł inspiracji synarchizm należy natomiast określić jako amalgamat tradycji rodzimej, na którą składają się: dziedzictwo kolonialne Virreinato de Nueva España, rojalizm twórcy niepodległości Meksyku Agustina de Iturbide, restauracyjny program XIX-wiecznej Partido Conservador, ultramontanizm katolików doby porfiriato, katolicyzm społeczny Partido Católico Nacional i Asociación Católica de la Juventud Mexicana, ruch oporu cywilnego przeciwko tyranii rządu rewolucyjnego po 1917 roku (Liga Nacional para la Defensa de la Libertad Religiosa) oraz heroiczna epopeja zbrojnej cristiady – z dorobkiem katolicyzmu społecznego XIX i XX wieku w zachodniej Europie, ustrojów korporacyjno-chrześcijańskich w Austrii (E. Dollfuss) i Portugalii (A. Salazar), a w szczególności różnych nurtów myśli hiszpańskiej: Falange Española (J. A. Primo de Rivera), nacionalcatolicismo (M. Menéndez y Pelayo, R. de Maeztu) i carlismo (J. Vázquez de Mella). Szczególnie podkreślane przez samych synarchistów pokrewieństwo łączy go z rumuńskim Legiunea Arhanghelului Mihail (C. Z. Codreanu) – ruchem porównywalnym co do stopnia natężenia cechy, bez której wskazania ideario sinarquista byłoby drastycznie niekompletne, to znaczy mistyki religijno-społecznej, ducha poświęcenia i ofiary oraz kultu męczenników.

Etymologicznie, prefiks sýn w wyrazie synarchia oznacza w grece „zgodność”, „integrację”, natomiast arché, arkhé (łac. principio, hiszp. arjé) – zasadę, początek, ład, strukturę, harmonię, równowagę. Synarchizm jest więc słowem, które oznacza: „z autorytetem, z ładem, z rządem” (Clemente Gutiérrez Pérez).

 

SynarchizmKrzyż pośrodku Księżyca – Historia i ideario meksykańskiego synarchizmu oraz katolickiej organizacji podziemnej El Yunque (1932 – 2012)

Seria REKONKWISTA, t. VIII

Agencja Wydawniczo-Reklamowa ARTE, Biała Podlaska 2012, ISBN 978-83-60673-09-6, str. 516

Spis rzeczy

Wprowadzenie

Rozdział pierwszy: Niekończąca się rewolucja. Rzut oka na dzieje zmagań katolików i konserwatystów z liberałami i masonerią od uzyskania niepodległości do powstania cristeros

  1. Droga do niepodległości i Pierwszego Cesarstwa
  2. Jaka republika?
  3. Konserwatywna „dyktatura szabli”
  4. Rewolucja z Ayutli i „wojna o Reformę”
  5. Drugie Cesarstwo
  6. República Restaurada i upadek partii konserwatywnej
  7. Koegzystencja w systemie porfiriato
  8. Rewolucja Meksykańska
  9. „Chwyciliśmy Kościół za gardło…” – tyrania Callesa
  10. Cristiada

Rozdział drugi: Geneza i historia Unión Nacional Sinarquista

  1. Modus moriendi katolików w państwie rewolucyjnym lat 30.

            Edukacja socjalistyczna

            La segunda (cristiada)

            Cardenismo

  1. „Prehistoria” synarchizmu: Legion i Baza
  2. Organizacja, przywódcy i program UNS

            Sinarquismo a cristerismo

            Hipoteza „spisku nazistowskiego”

  1. Ofensywa synarchizmu: 1937-1941
  2. Od utopii do rozłamu: 1941-1944
  3. Synarchizm podzielony

            Synarchizm „dysydencki” (UNS – CAC)

            Synarchizm „niezależny” (UNS – MTB)

            Ku „chadekizacji” synarchizmu

            Meksykańska Partia Demokratyczna (PDM)

            Ku nowemu rozłamowi i „rekonstrukcji narodowej”

Rozdział trzeci: Katolicka „druga konspiracja”: El Yunque

  1. El Yunque: katolicyzm nieugięty jak kowadło
  2. Wojna domowa tradycjonalistów
  3. Rozkład organizacji czy podbój państwa?

Rozdział czwarty: Synarchistyczne ideario

  1. Dygresja: historia ogólna pojęcia „synarchia” i koncepcji synarchizmu

            Synarchizm ezoteryczny

            Synarchizm technokratyczny

            Synarchia jako „Antykościół” i „Rząd Światowy”

  1. Pojęcie synarchii w synarchizmie meksykańskim

            Geneza nazwy

            Sens pojęcia w doktrynie UNS

  1. Sens ideowy synarchizmu meksykańskiego

            Nacjonalizm

            Hispanidad

            Wrogowie „narodu hiszpańsko-katolickiego”

            Kwintesencja wroga: imperializm jankeski

            Nacjonalizm synarchistyczny versus nacjonalitaryzm rewolucyjny

            Meksykański faszyzm?

            Synarchizm a hiszpański falangizm i frankizm

            Faszystowski „styl”?

            Konserwatyzm czy ludowy tradycjonalizm?

            Demokracja synarchiczna: demodulia i wspólnotowość

            Poza leseferyzmem i socjalizmem

            Kontrrewolucja i kontrakulturacja

            Katolicyzm

            Państwo chrześcijańskie

            „Chadecka pokusa”: uległość i opór

            Panenteistyczna duchowość „synarchizmu transcendentnego”

  1. Kolofon

Uwagi końcowe

Apendyks: wybór dokumentów programowych UNS

Bibliografia

Streszczenie hiszpańskie

Indeks nazwisk

 

Książkę można zamawiać u Wydawcy: Agencja Wydawniczo-Reklamowa „Arte”, ul. Podleśna 104, 21-500 Biała Podlaska, tel. 501 692 106, e-mail rekonkwista72@poczta.onet.pl.

Za: Organizacja Monarchistów Polskich - legitymizm.org () | http://www.legitymizm.org/reklama-krzyz-posrodku-ksiezyca-historia-ideario

Skip to content