„Gdzieś na Wołyniu bolszewicy wzięli do niewoli polskiego pułkownika, lekarza. … rozpruli mu brzuch, okręcili wnętrzności na kołowrocie studni i puszczając w ruch korbę zmuszali go do biegania wokół, kłując go bagnetami wśród śmiechów.”
Kwiecień jest miesiącem, w którym wspominamy polskich oficerów zamordowanych przez Sowietów w Katyniu. Ofiarami byli wojskowi różnych rang, wśród nich dużą grupę stanowili generałowie. W świadomości Polaków nie ma jednak pełnego obrazu zbrodni dokonanej przez Rosjan i przez Niemców na polskiej generalicji.
Przypomnijmy ich, spójrzmy kim byli i jak zginęli generałowie Polski Niepodległej. Dziś obchodzimy rocznicę katastrofy polskiego samolotu, który rozbił się pod Smoleńskiem. Na jego pokładzie zginęło 96 osób, a wśród nich prezydent i generałowie, najwyżsi dowódcy sił zbrojnych RP. Chciałbym, przypominając generałów, którzy zginęli przed nimi, w ten sposób oddać hołd poległym 10 kwietnia 2010. ZGINĘLI W WALCE 1. Mikołaj Bołtuć (46 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego.. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Oficer armii rosyjskiej. Podczas I wojny światowej dowodził batalionem piechoty. W 1917 w III Korpusie Polskim, a po jego rozwiązaniu w sierpniu 1918 w 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Lucjana Źeligowskiego, na południu Rosji. Po powrocie do Polski, wstąpił do Wojska Polskiego. Objął dowództwo batalionu w pułku strzelców kaniowskich. W lipcu 1920 jako dowódca tego pułku i bronił Zamościa przed sowiecką 1 Armią Konną Siemiona Budionnego. Odbijał z rąk sowieckich Wyszków opisany przez Stefana Źeromskiego w opowiadaniu Na Plebanii w Wyszkowie. Po wojnie zajmował stanowiska sztabowe; od 1926 w Gabinecie Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. W 1927 przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, od 1929 dowódca Brygady KOP „Grodno”. W 1930 dowódca piechoty dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty w Wilnie. Od października tego roku pełnił obowiązki dowódcy dywizji. Od 1936 dowodził 4 Dywizją Piechoty w Toruniu. W sierpniu 1939 objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Wschód” w składzie Armii „Pomorze”.Po wybuchu wojny 1939, na czele GO uczestniczył w bitwie w Borach Tucholskich. Następnie wraz z pozostałymi siłami Armii „Pomorze” wycofywał się w rejon bitwy nad Bzurą. Uczestniczył w natarciu wojsk polskich. Odbił z rąk niemieckich Łowicz. Na czele grupy wojska uczestniczył w walkach odwrotowych. Podczas próby przebicia się do Warszawy wywiązała się krwawa, wielogodzinna bitwa pod Łomiankami. Generał poległ prowadząc osobiście żołnierzy do ataku na bagnety. 2. Stanisław Dziewulski (70 lat) Generał brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari Od 1894 zawodowy oficer rosyjskiej kawalerii. Dowódca szwadronu (1914). Podczas I wojny światowej walczył na froncie niemieckim na różnych stanowiskach, awansując do dowódcy pułku (1916). W okresie od grudnia 1917 do maja 1918 dowódca jazdy Legionu Rycerskiego w I Korpusie Polskim w Rosji. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim, organizator i dowódca pułku jazdy, dowódca Grupy Zaniemeńskiej. Dowodził brygadą jazdy na froncie bolszewickim. Od 1921 w stanie spoczynku, zamieszkał w Warszawie. Podczas kampanii wrześniowej zgłosił się do służby i włączył się do walki w obronie stolicy. Zmarł na skutek odniesionych ran. 3. Generał Józef Kustroń (47 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari III, IV, V klasy, Krzyż Walecznych – trzykrotnie Od 1910 r. należał do Związku Strzeleckiego, po wybuchu I wojny światowej w Legionach dowodził plutonem i kompanią, został ciężko ranny. Zasłużył się w wojnie z bolszewikami 1920 r.. Po wojnie w Sztabie Generalnym, a od 1923 dowódca pułków piechoty, następnie 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Grudziądzu. W 1935 r. objął dowództwo 21 Dywizji Piechoty Górskiej w Bielsku. Był tam duży procent ludności niemieckiej, Zaangażował się aktywnie w działalność o polskim charakterze społeczno-politycznym, gospodarczym i narodowym. Organizował stowarzyszenia i kluby, wspierał polski handel, zabiegał u wojewody śląskiego o kredyty na zatrudnienie bezrobotnych Polaków. Był także prezesem lokalnego oddziału Polskiego Związku Zachodniego. Za tę działalność berlińskie gestapo umieściło go na liście proskrypcyjnej Polaków przeznaczonych do likwidacji. Od 1 września 1939 r. dowodząc 21 DPG uczestniczył w ciężkich walkach odwrotowych. Wykonał manewr zaczepny pod Krakowem wykazując się dużym talentem taktycznym. Dywizja 16 września stoczyła zaciekłą walkę z przeważającymi siłami niemieckimi. Generał podczas próby przebicia się przez okrążenie prowadząc żołnierzy do ataku na bagnety został trafiony serią z niemieckiego karabinu maszynowego. Zmarł w otoczeniu swoich żołnierzy. 4. Mieczysław Maciejowski (54 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – dwukrotnie. W 1914 wstąpił do Legionów Polskich, otrzymując przydział do artylerii. Od 1917 komendant Szkoły Podchorążych Artylerii przy 1 Pułku Artylerii Legionów w Górze Kalwarii. W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego, otrzymując przydział do pułku artylerii polowej, od 1919 dowodził baterią. Zajmował stanowiska dowódcze w artylerii. Komendant Szkoły Młodszych Oficerów Artylerii w Toruniu. Uczestnik walk w wojnie 1920. Ukończył kurs w Centrum Studiów Taktycznych Artylerii w Metzu, po czym został dowódcą pułku artylerii. Od 1929 był słuchaczem kursu wyższych dowódców artylerii. W 1930 mianowany dowódcą 7 Grupy Artylerii w Poznaniu, następnie wyznaczony na stanowisko szefa Departamentu Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1938-1939 zastępca II Wiceministra Spraw Wojskowych. Po wojnie 1939 internowany w Rumunii. Popełnił samobójstwo w maju 1940. 5. Mikołaj Teodor Majewski (64 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii rosyjskiej. Krzyż Walecznych – dwukrotnie. W armii rosyjskiej od 1899. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej w latach 1904-1905. W czasie I wojny światowej na stanowiskach dowódczych w artylerii. Aresztowany przez bolszewików, zbiegł, przedostał się do Francji, gdzie wstąpił do Armii Polskiej. W 1918 został dowódcą Wyższej Szkoły Wojska Polskiego. W listopadzie 1918 objął funkcję komendanta Kwatery Głównej Naczelnego Dowództwa WP w Paryżu, a dwa miesiące później dowódcy Centrum Wyszkolenia Kawalerii, Artylerii i Inżynierii. W 1919 został wyznaczony rozkazem gen. Józefa Hallera na stanowisko dowódcy pułku artylerii polowej, na czele którego powrócił do kraju. Od listopada do sierpnia 1920 dowodził brygadą artylerii. Po zakończeniu wojny z bolszewikami zajmował stanowiska dowódcze w artylerii. W 1925 mianowany dowódcą 18 Dywizji Piechoty. Od 1929 dowódca 6 Grupy Artylerii we Lwowie. W 1930 został przeniesiony w stan spoczynku. Mieszkał w Warszawie. Zginął 14 września 1944 w powstaniu warszawskim podczas bombardowania Szpitala Ujazdowskiego. 6. Robert Kazimierz Reyman (69 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Od 1895 zawodowy oficer austriackiej piechoty. W latach późniejszych ukończył w Wiedniu kurs oficerów intendentury i w tej specjalności pełnił służbę w jednostkach liniowych i kwatermistrzowskich w zwiazkach taktycznych. W Wojsku Polskim od stycznia 1919 jako oficer w Departamencie Gospodarczym Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1921-1927 pełnił służbę w Korpusie Kontrolerów. W 1927 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w Warszawie. Zginął podczas Powstania Warszawskiego 1944 od ostrzału artylerii niemieckiej. 7. Stanisław Grzmot-Skotnicki, (45 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari IV klasy, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Legionista, weteran I wojny światowej, wojny polsko-ukraińskiej i wojny z bolszewikami 1920 roku. Na wojnie 1920 r.dowodził brygadą kawalerii w walkach na Wołyniu. Najbardziej spektakularnym jego czynem stał się zagon na Korosteń w październiku 1920oku. Podczas walk osobiście dowodził szarżami kawalerii doprowadzając do całkowitego rozbicia sowieckiej dywizji, biorąc do niewoli 1400 jeńców. Po wojnie absolwent Szkoły Jazdy w Saumur we Francji, którą kończy z pierwszą lokatą .Na początku lat 20-tych XX wieku objął stanowisko głównego instruktora w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. W latach 1924-1927 dowodził pułkiem ułanów. Od 1927 był dowódcą 9 Samodzielnej Brygady Kawalerii, a od 1932 roku Brygady Kawalerii KOP Baranowicze i Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. W 1937 roku objął dowództwo Pomorskiej Brygady Kawalerii. We wrześniu 1939 roku oprócz dowództwa Pomorskiej BK dowodził również Grupą Operacyjną „Czersk”. Brał udział w bitwie nad Bzurą. Następnie przebijał się do Warszawy. W dniu 18 września osobiście prowadził natarcie piechoty, która bagnetami i granatami torowała sobie drogę. Został trafiony serią z niemieckiego karabinu maszynowego. Zmarł z ran następnego dnia. 8. Franciszek Seweryn Wład (51 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych -i trzykrotnie. W 1907 ukończył Korpus Kadetów i rozpoczął służbę w armii austriackiej. Podczas I wojny światowej jako dowódca kompanii, brał m.in. udział w walkach z armią rosyjską w Galicji, gdzie w 1914 roku dostał się do niewoli. Wywieziony na Syberię, zbiegł z niewoli i przez Chiny, Japonię, USA i Anglię wrócił do Polski. dostał się do Anglii. Od 1918 w Wojsku Polskim, w czasie wojny polsko-bolszewickiej na stanowiskach sztabowych. W latach 1919-1921 studiował we francuskiej Wyższej Szkole Wojennej w Paryżu . Po ukończeniu szkoły otrzymał tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego i przydział do Sztabu Generalnego WP. W 1926 objął dowództwo pułku strzelców podhalańskich w Nowym Sączu. Od 1930 dowódca 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty. W wojnie1939 w składzie Armii „Poznań”. Po bitwie nad Bzurą, w nocy z 15 na 16 września wydał rozkaz o przebijaniu się oddziałów do Warszawy. 17 września jego oddział dostał się pod ogień niemieckiej ciężkiej artylerii. Generał został ciężko ranny i zmarł z ran. 9. Franciszek Ksawery Alter (56 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. 1905-1918 oficer armii austriackiej. W listopadzie 1918 zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Dowódca batalionu piechoty w wojnie z bolszewikami 1920. Po wojnie dowodził pułkiem piechoty i 25 dywizją piechoty w Kaliszu. We wrześniu 1939 w składzie Armii „Poznań” jego dywizja broniła Wielkopolski. Uczestniczyła w bitwie nad Bzurą w składzie Grupy Operacyjnej „Koło”. Po ciężkich walkach w Puszczy Kampinoskiej przedarła się do Warszawy. Walczyła w obronie stolicy do kapitulacji 28 września. Generał został osadzony w Oflagu w Murnau. W niewoli Niemcy usiłowali go zmusić do podpisania Deutsche Volksliste– niemieckiej listy narodowościowej. Nie uległ naciskom, za co był szykanowany przez władze obozowe. W 1944 zachorował i w styczniu 1945 zmarł. 10. Czesław Młot-Fijałkowski (52 lata) Generał Brygady WP. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. W 1909 wstąpił do tajnej drużyny skautowej. W czasie studiów działał w Drużynach Strzeleckich. Ukończył kurs oficerski. Od 1914 w Legionach Polskich. Był dowódcą batalionu, stoczył zwycięska walkę z Rosjanami pod Czarkowami. Od 1918 w Wojsku Polskim. Od 1920 dowódca pułku piechoty. Uczestnik walk o niepodległość z bolszewikami. Po wojnie na stanowiskach dowódczych; dowódca 7 Dywizji Piechoty. W 1929 dowódca 18 Dywizji Piechoty. W 1939 dowodził Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. Po bitwie pod Kockiem w niewoli niemieckiej. W oflagu w Murnau zmarł w 1944. 11. Franciszek Kleeberg (53 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego, pułkownik armii austro-węgierskiej. Order Virtuti Militari II, III, IV i V klasy, Krzyż Walecznych -czterokrotnie. W 1911 ukończył austriacką szkołę artylerii. W 1915 otrzymał przydział do Legionów Polskich. Szef Sztabu II Brygady Legionów. Do 1918 zajmował stanowiska dowódcze i sztabowe. W związku z prośbą o zmianę obywatelstwa austriackiego na polskie, w 1918 został karnie przeniesiony do armii austro-węgierskiej. Do Wojska Polskiego został przyjęty w grudniu 1918. Otrzymał przydział do Sztabu Generalnego. Następnie był szefem Sztabu Dowództwa „Wschód”. W 1919 objął funkcję zastępcy szefa Departamentu I Mobilizacyjno-Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1920 został szefem Sztabu 1 Armii, a 15 sierpnia – szefem Sztabu Grupy Operacyjnej. Po wojnie studiował we Francji w Wyższej Szkole Wojennej (École Supérieure de Guerre) i Centrum Wyszkolenia Piechoty w Wersalu oraz w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Metzu. Został wykładowcą w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. W 1927 powrócił do służby liniowej, obejmując dowodzenie 29 Dywizją Piechoty. W 1936 mianowany został dowódcą okręgu w Grodnie, a następnie w Brześciu. Po wybuchu wojny przystąpił 9 września 1939 do organizacji oddziałów bojowych z podległych mu ośrodków zapasowych. Objął dowództwo Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Pobił wysunięte kolumny wojsk sowieckich, a 6 października 1939, po czterodniowych walkach pod Kockiem, złożył broń. Przeciwnik został pokonany, a Generał został zmuszony do podpisania kapitulacji z powodu braków w zaopatrzeniu i amunicji. Dostał się do niewoli niemieckiej. Osadzony w twierdzy Königstein koło Drezna w bardzo ciężkich warunkach, zmarł 5 kwietnia 1941. 12. Juliusz Zulauf (52 lata) Generał Brygady Wojska Polskeigo. Order Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Działał w Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. W 1914 wstąpił do Legionów Polskich, dowodził kompanią. został ranny i dostał się do niewoli rosyjskiej . Z niewoli udało mu się uciec jeszcze w tym samym roku. Od 1918 w Wojsku Polskim walczył w obronie Lwowa (listopad 1918 – styczeń 1919), a od 11 maja 1919 dowodził 4 Pułkiem Piechoty Legionów. Poważnie ranny w sierpniu 1919. W czasie wojny z bolszewikami dowodził pułkami piechoty. Po wojnie na stanowiskach dowódczych w piechocie. W 1930 mianowany dowódcą 2 Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach., a od 1937 był dowódca 5 Lwowskiej Dywizji Piechoty. Podczas kampanii wrześniowej dowódca Grupy Operacyjnej swojego imienia. Od 14 września do 28 września w oblężonej stolicy dowodził odcinkiem obrony „Warszawa-Wschód” (Praga). Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej. Zmarł w Oflagu Murnau w maju 1943. 13. Franciszek Białokur (73 lat) Generał Brygady WP. Doktor medycyny. W 1914 powołany do służby wojskowej w armii rosyjskiej – pełnił służbę w Jałcie. W 1918 przyjęty do Wojska Polskiego, wyznaczony został na stanowisko ordynatora w Szpitalu Ujazdowskim. W 1920 zastępca komendanta Szpitala Wojskowego w Kowlu. Następnie komendant Szpitala Okręgowego w Toruniu. Od 1924 naczelny lekarz Oficerskiej Szkoły Inżynierii w Warszawie. Przeniesienia w stan spoczynku w 1926. Podczas okupacji niemieckiej razem z żoną w Komendzie Głównej AK. Aresztowani oboje w 1942 przez Niemców, osadzeni na Pawiaku. Źona popełniła samobójstwo. Generała zamordowano w czasie tortur. 14. Wacław Wincenty Bieczyński (79 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Od 1902, jako intendent wojskowy, pełnił służbę w . W 1919 przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia pułkownika. , Przydzielony do Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko szefa Sekcji Zaopatrzenia i Zapomóg Departamentu Gospodarczego. Następnie przebywał w Paryżu, w Polskiej Misji Zakupów. Od 1923 w stanie spoczynku. Zamieszkał w Poznaniu. W 1940 został wysiedlony przez Niemców do Warszawy. W pierwszych dniach stycznia 1941 w zajmowanym przez niego mieszkaniu odkryto skostniałe i pogryzione przez szczury zwłoki zamordowanych Generała i jego żony. 15. Stanisław Bułak-Bałachowicz (57 lat) Dowódca ochotniczych oddziałów w składzie Wojska Polskiego w 1920 i 1939. Generał armii rosyjskiej, W 1914 zmobilizowany do armii odznaczył się w walkach został awansowany na stopień rotmistrza. Odznaczony trzema Krzyżami Św. Jerzego, orderami Św. Stanisława, Św. Anny, Św. Włodzimierza. Odznaczył się dowodząc korpusem, który zdobył na bolszewikach Psków za co został awansowany na stopień generała majora. W 1920 roku przeszedł na stronę polską. Brał udział w walkach z bolszewikami na obszarze Polesia. Po odwrocie wojsk polskich, od 15 sierpnia 1920 brał udział w kontrofensywie znad Wieprza oraz w bitwie warszawskiej. Zdobył Pińsk, wziął do niewoli sztab sowieckiej 4 armii. Po zawarciu rozejmu między Polską a stroną sowiecką w Rydze podjął samodzielne działania bojowe na obszarze Białorusi zdobywając Mozyrz. Po kontrofensywie oddziałów bolszewickich przekroczył granicę Polski. Po wojnie osiadł w Warszawie. We wrześniu 1939 w obronie Warszawy dowodził z dużym powodzeniem zorganizowanym przez siebie oddziałem ochotniczym. Podczas okupacji niemieckiej założył organizację konspiracyjną. W czasie próby aresztowania przez gestapo w maju 1940 stawił opór zabijając jednego z Niemców. Został zastrzelony przez gestapowców. 16. Dziewanowski Wacław (74 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego.Pułkownik armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych. Od 1892 oficer rosyjskiej artylerii, absolwent Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu. Podczas I wojny światowej dowódca pułku oraz szef transportu w sztabie frontu. W 1918 zgłosił się do II Korpusu Polskiego na Ukrainie. Następnie przedostał się do Odessy i służył w armii gen. Denikina. Po jej klęsce przedostał się do Polski. Od 1921 w WP, zastępca dowódcy okręgu korpusu w Krakowie, później komendant Centrum Wyszkolenia w Rembertowie. W 1930 przeniesiony w stan spoczynku. Zamordowany przez Niemców w czasie Powstania Warszawskiego 1944. 17. Edward Godlewski ,psed. Garda (50 lat) Generał Brygady WP. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych. Należał do Związku Strzeleckim. W latach 1914-17 w Legionach Polskich. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim – walczył w wojnie z bolszewikami. Po wojnie ukończył Wyższą Szkołę Wojenną, zajmował stanowiska dowódcze w kawalerii. W kampanii 1939 dowódca 14 pułku ułanów w składzie Podolskiej Brygady Kawalerii. Walczył z powodzeniem przebijając się przez rejon Kampinosu do Warszawy. Po kapitulacji Warszawy przeszedł do podziemia. Organizował SZP/ZWZ/AK. W latach 1940-43 inspektor w Komendzie Głównej AK, następnie komendant Obszaru Północnego AK (1943-44) i Obszaru Armii Krajowej Kraków. Aresztowany przez gestapo został osadzony w obozie koncentracyjnym w Mauthausen. Zamordowany w trakcie bestialskich tortur w 1945. 18. Ignacy Kazimierz Ledóchowski (74 lata) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych dwukrotnie. W latach 1897-1899 był słuchaczem Akademii Wojennej w Wiedniu. Od 1918 r. w Wojsku Polskim. Dowodził pułkiem artylerii ciężkiej, brygadami artylerii. Zasłuzony w wojnie z bolszewikami w 1920. Od 1923 do 1925 był szefem Artylerii i Służby Uzbrojenia Okręgu Korpusu w Krakowie. W 1925mianowany został zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu w Łodzi. W 1927 r. przeniesiony w stan spoczynku. Podczas okupacji w Armii Krajowej, aresztowany przez Niemców został osadzony w obozie koncentracyjnym Gross-Rosen. Zmarł tam z głodu i wyczerpania w 1945. 19. Eugeniusz de Henning-Michaelis (76 lat) Generał Dywizji wojska Polskiego. Generał armii rosyjskiej. Krzyż Walecznych. W armii rosyjskiej od 1881. Absolwent Mikołajewskiej Szkoły Sztabu Generalnego w Petersburgu. W latach 1904-1905 uczestniczył w wojnie z Japonią. Zajmował stanowiska dowódcze i sztabowe w piechocie. W czasie I wojny światowej dowódca dywizji piechoty, a od 1917 dowódcy 29 Korpusu Armijnego. Walczył na terenach Polski i Ukrainy. Po rewolucji 1917 organizował i dowodził w latach 1917-1918 III Korpusem Polskim na Ukrainie. Od 1919 przyjęty został do Wojska Polskiego i przydzielony do Ministerstwa Spraw Wojskowych. mianowany przewodniczącym Rady Wojskowej. W lipcu i sierpniu 1920 kierował Komitetem Fortyfikacyjnym w obronie Warszawy. Od 1920 do 1921 wiceminister spraw wojskowych, następnie szef Administracji Armii. W 1923 przeniesiony został, na własną prośbę, w stan spoczynku. Mieszkał w Warszawie. Był opozycyjnym wobec sanacji działaczem politycznym, działał też społecznie. W pierwszej dekadzie września 1939 udał się z Warszawy na wschód. W okolicach Kałuszyna został zamordowany przez Niemców. 20. Bolesław Jerzy Roja (64 lata) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Ukończył szkołę kadetów w Wiedniu, mianowany podporucznikiem w 1899. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich, gdzie był bliskim współpracownikiem Piłsudskiego.. W chwili upadku Austrii przejął z rąk Austriaków Komendę Wojskową w Krakowie. Od 1919 dowodził dywizją piechoty oraz grupą operacyjną na froncie litewsko-białoruskim. Dokonał zajęcia Mińska Litewskiego. W sierpniu 1919 przeszedł na stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego „Kielce”, a w marcu 1920 dowódcy Okręgu Generalnego „Pomorze”. W sierpniu 1920 dowodził przez krótki czas grupą operacyjną (tzw. nadnarwiańską) na froncie północnym, a następnie 2 Armią. W 1922 przeniesiony został w stan spoczynku. Odnosił się krytycznie do rządów Piłsudskiego i sanacji. W 1928 został wybrany do Sejmu RP i pełnił funkcję wiceprzewodniczącego parlamentarnej Komisji Wojskowej. Złożył mandat poselski w grudniu 1929. W sierpniu 1930 skrytykował Piłsudskiego w liście otwartym, wystosowanym z okazji zjazdu legionistów. Po zjednoczeniu ruchu ludowego (1931) sympatyzował ze Stronnictwem Ludowym. W chwili wybuchu II wojny światowej chorował, później włączył się w podziemną działalność Polskiego Czerwonego Krzyża. W marcu 1940 został aresztowany przez Niemców; więziony najpierw na Pawiaku, następnie przewieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, gdzie został zamordowany. 21. Stanisław Janusz Rostworowski ps. Odra (56 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari IV, V klasy, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Od sierpnia 1914 uczestniczył w pracach nad stworzeniem Legionów Polskich. Walczył w szwadronie ułanów pod Rarańczą. Skierowany rozkazem Komendy Legionów brał udział w części kampanii na Lubelszczyźnie. Od listopada 1918 pełnił wiele funkcji w Wojsku Polskim. Był szefem ekspozytury Naczelnego Dowództwa, kwatermistrzem Frontu Litewsko-Białoruskiego, szefem Oddziału Operacyjnego Dowództwa Grupy Poleskiej, a w końcu szefem Oddziału Operacyjnego 5. i 3. Armii . W latach 1922-32 dowodził pułkami kawalerii. W 1935 przeszedł w stan spoczynku. W 1939 zgłosił się do armii. Uczestniczył w obronie Warszawy. Po kapitulacji uniknął niewoli i przez tereny okupowane przez Rosjan oraz Łotwę i Szwecję dotarł do Paryża i jako pierwszy złożył relację z obrony Warszawy gen. Sikorskiemu. Został skierowany do pracy w tajnej bazie łączności w Bukareszcie. Od 1942 w Komendzie Głównej AK jako inspektor. Od 1944 objął dowództwo okręgu krakowskiego AK. Aresztowany przez gestapo został zamordowany w czasie przesłuchania w nocy z 11 na 12 sierpnia 1944. 22. Stefan Paweł Rowecki (49 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari IV, V klasy, Krzyżem Walecznych – czterokrotnie za wojnę 1920 i ponownie czterokrotnie w okresie II wojny światowej. W 1913 wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich w Warszawie. Pod koniec 1914 wstąpił do Legionów Polskich. W czasie I wojny światowej walczył w I Brygadzie Legionów Polskich. W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu okupantów niemieckich. W latach 1919-1920 walczył w wojnie z bolszewikami, m.in. jako szef Oddziału II Frontu Południowo-Wschodniego i Grupy Uderzeniowej gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. W latach 1930-1935 dowódca pułku piechoty i brygady KOP. W 1939 wyznaczony został na stanowisko dowódcy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. W czasie kampanii wrześniowej dowodził brygadą w obronie środkowej Wisły, a później w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. Po kapitulacji, uniknął niewoli i powrócił do Warszawy. Organizował Służbę Zwycięstwu Polski. W 1940 został komendantem głównym ZWZ i dowódcą Sił Zbrojnych w Kraju. Był wówczas inicjatorem powołania stanowiska Delegata Rządu na Kraj. Doprowadził do połączenia najważniejszych organizacji konspiracyjnych w kraju w jednolite wojsko podziemne, od 1942 występujące jako Armia Krajowa. 14 lutego 1942 został komendantem głównym Armii Krajowej, następnie dokonał jej restrukturyzacji, usprawniając system dowodzenia. Był przeciwny współpracy z komunistami m.in. nie zgadzając się na mediacje z Michałem Źymierskim (agentem NKWD). Od 1942 nadzorował przygotowanie planu powstania powszechnego, jakie Polskie Państwo Podziemne zamierzało wywołać pod koniec wojny. Został uznany za „wroga numer jeden” III Rzeszy w okupowanej Polsce i umieszczony na pierwszym miejscu niemieckiej listy poszukiwanych Polaków (obejmowała 165 nazwisk najaktywniejszych dowódców polskiej konspiracji). Utworzono specjalną komórkę zajmującą się wyłącznie polowaniem na komendanta głównego AK. Został wydany Niemcom przez agentów gestapo ulokowanych w wywiadzie AK. Aresztowany 30 czerwca 1943 i przewieziony do Berlina. Osadzony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, jako więzień honorowy. 1 sierpnia 1944 Himmler na wiadomość o wybuchu powstania warszawskiego nakazał zagładzenia Generała. Według historyków, został zamordowany kilka minut po godz. 3:00 w nocy z 1 na 2 sierpnia 1944. 23. Jan Kołłątaj-Srzednicki (61 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Doktor medycyny. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych. W latach 1903-1910 studiował medycynę na Uniwersytecie Moskiewskim. W 1911 przeniósł się do Zakopanego. Działał w miejscowym oddziale „Strzelca”. Od 1914 służył w Legionach Polskich. Kolejno zajmował stanowiska lekarza jednostek wojskowych i ordynatora Szpitala Legionów Polskich 1915-1916 oraz szefa sanitarnego III Brygady Legionów 1916-1917. W listopadzie 1918 w Krakowie przystąpił do organizacji oddziałów sanitarnych. Został szefem sanitarnym Grupy gen. Roja, która walczyła z Ukraińcami pod Przemyślem i Lwowem. W 1918 został wyznaczony na stanowisko szefa Sekcji Personalnej Departamentu Sanitarnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Sprawował opiekę nad inwalidami wojskowymi i weteranami powstań narodowych. Od 1930 do 1939 był komendantem Centrum Wyszkolenia Sanitarnego i Inspektorem Służby Zdrowia Po kampanii wrześniowej został internowany na Węgrzech. Po zwolnieniu organizował dostawy leków dla okupowanej Polski. Równolegle współorganizował akcję przerzutu polskich żołnierzy na Zachód oraz legalizacji Żydów. Działalność konspiracyjną i opiekuńczą prowadził do wkroczenia Niemców na Węgry w 1944. Zniszczył dokumenty związane z akcją pomocy Żydom. Kiedy przyszło gestapo Generał sięgnął po broń. Został zastrzelony, a następnie Niemcy wymordowali obecnych tam polskich lekarzy, pielęgniarki i pacjentów. Źona Generała Antonina była łączniczką i sanitariuszką Legionów Polskich, dwukrotnie odznaczoną Krzyżem Walecznych. Miał trzech synów: Andrzeja, Jacka i Rafała. Wszyscy trzej byli żołnierzami Armii Krajowej. Jacek i Rafał walczyli w powstaniu warszawskim, w Batalionie AK „Gozdawa”. Jacek w powstaniu zginął. 24. Radosław Dzierżykraj-Stokalski (65 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego Krzyż Walecznych. Od 1904 oficer zawodowy piechoty w armii rosyjskiej. Walczył w I wojnie światowej na froncie niemieckim. W 1917 ukończył kurs wojenny Nikołajewskoiej Akademii Sztabu Generalnego i został przydzielony do I Korpusu Polskiego na Wschodzie (w Rosji). Po kapitulacji Korpusu przeszedł do 4 Dywizji gen. L. Źeligowskiego, gdzie był szefem wydziału operacyjnego. Z 4 Dywizją przybył do Polski. Od czerwca 1919 był zastępcą szefa sztabu Wojsk Wielkopolskich. W 1920 inspektor Armii Ochotniczej gen. J. Hallera w Kielcach. Po wojnie 1920 dowodził pułkami piechoty, zajmował stanowiska sztabowe. Od 1928 do 1930 był dowódcą 17 Dywizji Piechoty w Gnieźnie. W 1930 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w Kowlu. W czasie okupacji działał w Narodowej Organizacji Wojskowej. Ostatni komendant Obwodu Warszawskiego. 8 czerwca 1944 wraz z 15 letnim pasierbem Piotrem został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Piotr został rozstrzelany, a Generał w lipcu 1944 przewieziony do obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. W marcu 1945 przeniesiony został do obozu koncentracyjnego w Dora. Podany torturom został zamordowany. 25. Edward Szpakowski (62 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii rosyjskiej. Doktor prawa. Po studiach prawa na uniwersytecie w Petersburgu rozpoczął zawodową służbę w armii rosyjskiej, w charakterze audytora. W 1918 wstąpił do WP, gdzie od 1920 był prokuratorem przy Naczelnym Sądzie Wojskowym, a następnie Najwyższym Sądzie Wojskowym. W latach 1922-1926 był szefem gabinetu ministra Spraw Wojskowych. Od 1927 roku w stanie spoczynku. Mieszkał w Warszawie. W roku 1942 został aresztowany przez Niemców i rozstrzelany na Pawiaku. Syn Generała Olgierd oficer WP został zamordowany przez NKWD. 26. Mieczysław Ryś-Trojanowski (64 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych -i czterokrotnie. Działał w Związku Strzeleckim – ukończył w nim kursy oficerskie. Uczestnik Rewolucji 1905 roku, aresztowany w związku z podejrzeniami o udział w przygotowaniach zamachu na generał-gubernatora warszawskiego. Od 1908 w ścisłym kierownictwie Związku Walki Czynnej, organizator organizacji strzeleckich. Znalazł się w grupie 66 strzelców, którzy jako pierwsi zdali egzamin oficerski. Od początku I wojny światowej w Legionach Polskich. Walczył m.in. w bitwach pod Krzywopłotami, Konarami, Kostiuchnówką. W 1918 zgłosił się do Wojska Polskiego. Organizował oddziały wojskowe w Lublinie i Chełmie. W wojnie polsko-bolszewickiej walczył w bitwie warszawskiej jako dowódca pułku piechoty. Po wojnie dowodził 9 Dywizją Piechoty, następnie był dowódcą Okręgu Korpusu w Brześciu nad Bugiem i w Warszawie. We wrześniu 1939 miał dowodzić obroną linii Wisły od Modlina do Dęblina, ale w związku z szybkimi postępami ofensywy niemieckiej nie mógł przystąpić do wykonania zadania. Opuścił Warszawę, wraz z Naczelnym Dowództwem w dniu 9 września. Po wkroczeniu armii sowieckiej przedostał się na Węgry, gdzie został internowany. W marcu 1941 Węgrzy przekazali internowanych polskich oficerów Niemcom. Wbrew prawu międzynarodowemu, został osadzony w obozie koncentracyjnym w Mauthausen. Zamordowany tam w 1945. 27. Józef WENCEL (69 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii rosyjskiej. Od 1893 oficer zawodowy piechoty w armii rosyjskiej. W 1905 ukończył Akademię Intendentury w Petersburgu. Aktywny w polskiej pracy patriotycznej. W czasie I wojny światowej organizował w Rosji pomoc dla Polaków jeńców wojennych. Po rewolucji 1917 działał w Związku Wojskowym Polaków. W okresie 1917-18 kierował intendenturą I Korpusu Polskiego w Rosji. Od 1918 w Wojsku Polskim w służbie kwatermistrzowskiej Ministerstwa Spraw Wojskowych, następnie szef intendentury okręgu generalnego w Warszawie. Komendant Wyższej Szkoły Intendentury do 1927. Następnie przeniesiony w stan spoczynku. Podczas okupacji niemieckiej działał w AK. Aresztowany wraz z żoną Marią przez gestapo, oboje zamordowani w obozie koncentracyjnym w Auschwitz w 1943. ZAMORDOWANI 1. Bronisław Teofil Babiański (77 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Generał armii rosyjskiej. Krzyż Walecznych. Od 1883 zawodowy oficer piechoty armii rosyjskiej. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904-1905. W I wojnie światowej walczył na froncie niemieckim jako dowódca brygady i dywizji piechoty, generał lejtnant z 1916. W latach 1917-1918 działał w polskich organizacjach wojskowych w Rosji. Od stycznia 1919 w Wojsku Polskim. Dowodził w walkach z Ukraińcami i na froncie bolszewickim Grupą Operacyjną, 10 Dywizją Piechoty, 7 i 6 Dywizją Piechoty. W latach 1920-1921 dowódca Okręgu Generalnego Lublin. Od marca 1921 w stanie spoczynku. Osiadł w Warszawie. We wrześniu 1939 znalazł się w okolicach Grodna. W październiku aresztowany przez NKWD, zaginął bez śladu. 2. Leon Billewicz (70 lat) Generał Brygady WP.Pułkownik armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych Od 1893 oficer rosyjskiej piechoty. Brał udział w wojnie z Japonią w latach 1904””1905 dowodząc i batalionem. W czasie I wojny światowej, na froncie niemieckim dowodził pułkiem piechoty. W 1915 ciężko ranny. Po przewrocie bolszewickim opuścił armię i w randze pułkownika wstąpił do I Korpusu Polskiego. W 1918 objął dowództwo pułku w 2 Dywizji Strzelców. Po rozwiązaniu I Korpusu w maju 1918 przybył do kraju, działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Został dowódcą Okręgu Wojskowego Radom, z zadaniem sformowania pułku piechoty. Od 1919 dowodził pułkiem w 3 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. Wyruszył na front ukraiński. W walkach dotarł nad rzekę Zbrucz. W czasie wojny z bolszewikami brygadą piechoty na froncie litewsko-białoruskim. Od 1921 komendant miasta Brześć n. Bugiem, a później komendant Obszaru Warownego Brześć n. Bugiem. W 1927 przeniesiony w stanie spoczynku.We wrześniu 1939 zgłosił się do sztabu Naczelnego Wodza w Brześciu n. Bugiem i został wyznaczony na dowódcę garnizonu w Dubnie. Dowodził kombinowaną grupą operacyjną. Dostał się do niewoli sowieckiej 19 września w czasie wycofywania w kierunku granicy węgierskiej. Więziony w Starobielsku przez NKWD. Zamordowany w Charkowie. 3. Bronisław Bohaterewicz (Bohatyrewicz (70 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie Od 1889 w armii rosyjskiej. Podczas I wojny światowej dowódca batalionu. Ranny w 1914, do końca wojny pozostawał w niemieckiej niewoli. Od 1918 w Wojsku Polskim. Organizator i dowódca oddziału Samoobrony Grodna (1918-1919), którą włączył do Dywizji Piechoty Litewsko-Białoruskiej. W wojnie 1920 dowódca batalionu, później dowodził pułku piechoty, Nadniemeńską Brygadą Piechoty, 2 i 1 Dywizją Litewsko-Białoruską. Uczestniczył w tzw. buncie gen. Źeligowskiego, zajęcia Wileńszczyzny; oficer sztabu Naczelnego Dowództwa Wojsk Litwy Środkowej do stycznia 1922.. Następnie dowódca piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty (1922-23) i p.o. dowódcy 18 Dywizji Piechoty oraz dowódca okręgu korpusu Warszawa (do końca 1926). W 1927 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w Warszawie, zajął się działalnością społeczną. We wrześniu 1939 znalazł się na Kresach, gdzie został aresztowany przez NKWD i wywieziony do obozu w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu. 4. Aleksander Czcheidze (68 lat) Gruzin. Generał Brygady Wojska Polskiego, oficer kontraktowy. Od 1892 w armii rosyjskiej. Był świetnym strzelcem, wielokrotnie wyróżnianym za doskonałe wyniki podczas licznych konkursów strzeleckich. Po przewrocie bolszewickim w wstąpił na służbę do armii, nowopowstałej Zakaukaskiej Republiki Demokratycznej. Z chwilą proklamowania Gruzińskiej Republiki Demokratycznej w 1918 został zastępcy komendanta Tyfliskiej Szkoły Junkrów – szkoły oficerskiej. Po wkroczeniu w 1921 armii sowieckiej walczył przeciwko bolszewików. Po upadku Gruzji jesienią 1922 roku przybył do Polski. Odbył w Oficerskiej Szkole Kawalerii i 16 Dywizji Piechoty w Grudziądzu. Od 1927 do 1931 był dowódcą piechoty dywizyjnej w 14 Dywizji Piechoty w Poznaniu. W 1931 przeszedł w stan spoczynku i zamieszkał we Lwowie. Po wkroczeniu Rosjan we wrześniu 1939 roku, został aresztowany przez NKWD jako „wróg ludu”. W 1940 przewieziono go do więzienia NKWD w Kijowie. Pod specjalnym konwojem przetransportowany do Moskwy, w pierwszych miesiącach 1941 został rozstrzelany. 5. Xawery Czernicki (58 lat) Kontradmirał Marynarki Wojennej RP, inżynier budownictwa okrętowego. Krzyż Walecznych. Od 1906 oficer rosyjskiej carskiej marynarki wojennej, od 1908 inżynier okrętownictwa w Kronsztadzie. Od 1910 główny inżynier budowy pancerników w stoczni morskiej w Petersburgu. W 1915 dyrektor w stoczni Rewel (obecnie Tallinn). Pod koniec 1918 podał się do dymisji. W 1919 zgłosił się do Marynarki Wojennej. Był szefem Służby Technicznej Flotylli Wiślanej w Modlinie, a następnie komendantem Portu Wojennego Modlin i kierownikiem Wydziału Mechanicznego w Departamencie dla Spraw Morskich. W 1925 był przewodniczącym komisji budowy infrastruktury Portu Wojennego. W 1926 został pierwszym szefem Administracji Kierownictwa Marynarki Wojennej. Od tego samego roku sprawował funkcję przewodniczącego Komisji Nadzorczej Budowy Okrętów we Francji. Kierował budową niszczycieli „Burza”, „Wicher” oraz okrętów podwodnych typu Wilk. W 1932 objął stanowisko szefa Służb Kierownictwa Marynarki Wojennej – zastępcy szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. Inicjator budowy Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni i Wydziału Budowy Okrętów w Państwowej Szkole Technicznej w Warszawie.W 1939 roku wraz z Kierownictwem Marynarki Wojennej ewakuował się do Pińska. Przebywał w miejscowości Derażny, gdzie został pochwycony przez wojska sowieckie. Zesłano go do obozów jenieckich w głąb Rosji – do Ostaszkowa, Starobielska, Kozielska. Został zamordowany przez NKWD w lesie katyńskim na przełomie kwietnia i maja 1940 roku. 6. Kazimierz Antoni Dzierżanowski (68 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Order Virtuti Militaria, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Oficer zawodowy austriackiej artylerii od 1893. Walczył na frontach I wojny światowej . Od listopada 1918 dowodził polskimi oddziałami na Morawach, przyprowadził do Polski. W Wojsku Polskim przydzielony do Generalnego Inspektoratu Artylerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1919 dowódca brygad artylerii i jednocześnie inspektor artylerii Frontu Północno-Zachodniego. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej odznaczając się bohatersko w walkach o Miński i Bobrujsk. W latach 1919-22 zastępca Generalnego Inspektora Artylerii. Następnie szef Departamentu Artylerii i Uzbrojenia MSWojsk. i dowódca 28 Dywizji Piechoty w Warszawie. Od 1925 komendant Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Dowodził okręgami korpusów w Warszawie, Grodnie i Poznaniu. Od 1932. przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie. Ciężko chorował, nie brał udziału w walkach 1939 r. W październiku 1939 r. aresztowany przez NKWD i w drugiej połowie kwietnia przetransportowany do więzienia w Kijowie. Zmarł w celi w stanie skrajnego wyczerpania organizmu. Najbliższych Generała Sowieci wywieźli do Kazachstanu. Zesłania nie przeżyli 18-letni Stefan i generałowa Janina Dzierżanowska. Jej ciało przez sześć dni leżało w izbie, gdzie mieszkały córki, zanim znalazły nieco drewna na trumnę. „Przy pomocy naszych sąsiadek kończyłyśmy zbijać trumnę – wspominała Aniela Dzierżanowska. – Same włożyłyśmy Ją do trumny, zabiły wieko i wyniosłyśmy na śnieg. Na trumnę narzuciłyśmy siano, aby grudy ziemi nie padały przez szpary wprost na ciało i tak odbył się pogrzeb polskiej generałowej na wygnaniu„. 7. Franciszek Fabry (73 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego. Oficer armii austro-węgierskiej od 1890. Dowodził kompanią, batalionem i pułkiem piechoty, po czym przeniesiony został do korpusu oficerów wojsk kolejowych. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Był szefem Oddziału Transportów Polowych w Dowództwie „Wschód”, a w 1919 wyznaczony został na szefa Centralnego Zarządu Kolei Wojskowych. Następnie był dowódcą Etapów 6 Armii i inspektorem służby transportowej przy Oddziale IV Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od października 1921 przebywał na leczeniu szpitalnym, a później na urlopie zdrowotnym. W 1922 przeniesiony został w stan spoczynku. Zamieszkał we Lwowie. W 1939 został aresztowany przez NKWD i w 1940 zamordowany. 8. Stanisław Haller Ritter von Hallenburg (68 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Krzyż Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyż Walecznych – dwukrotnie. Był kuzynem gen. Józefa Hallera Od 1893 oficer armii austro-węgierskiej. Ukończył studia w Wyższej Szkole Wojennej w Wiedniu. Kolejno: dowódca batalionu, oficer sztabu korpusu, oficer Sztabu Generalnego, szef sztabu Twierdzy Kraków. W 1916 na froncie włoskim, dowódca pułku artylerii. Od 1918 w Wojsku Polskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził 13. Dywizją Piechoty i Grupą Operacyjną. Dowódca 6. Armii we Lwowie. Przyczynił się do pokonania 1 Armii Konnej Budionnego. Był członkiem Rady Wojennej. W styczniu 1921 przewodniczył delegacji polskiej na rokowania w sprawach polsko rumuńskiej konwencji wojskowej. Inspektor Armii we Lwowie. Od 1923 do 1925 szef Sztabu Generalnego WP. Przeniesiony w stan spoczynku w 1926. We wrześniu 1939, po wybuchu wojny oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza. Po wkroczeniu Sowietów w 1939 został aresztowany i uwięziony w Starobielsku. Zamordowany przez NKWD w kwietniu 1940 w Charkowie. 9. Stanisław Józef HLAWATY (71 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Krzyż Walecznych. Od 1890 oficer armii austro-węgierskiej w szkolnictwie wojskowym Jako dowódca batalionu walczył na froncie bałkańskim 1915-17. Od 1918 w Wojsku Polskim, komendant korpusu kadetów we Lwowie. W wojnie z bolszewikami dowódca pułku piechoty. Po wojnie na stanowiskach w administracji wojskowej. Od 1928 w stanie spoczynku. We wrześniu 1939 mieszkał w Stanisławowie. Na wiadomość o agresji sowieckiej popełnił samobójstwo. 10. Kazimierz Andrzej Horoszkiewicz (75 lat) Generał Dywizji WP Krzyż Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – dwukrotnie Oficer rezerwy w armii austro-węgierskiej. W 1895 powołany do zawodowej służby wojskowej. Służbę pełnił w garnizonach Lwów i Rzeszów. W czasie I wojny światowej dowodził pułkiem piechoty. W Wojsku Polskim od 1919 . W czasie wojny z bolszewikami dowódca 1 pułku strzelców podhalańskich. Po wojnie na stanowiskach dowódczych, od 1922 na stanowisku dowódcy 23 Dywizji Piechoty w Katowicach. W połowie 1926 przeniesiony w stan spoczynku. Zamieszkał w Katowicach. Po wybuchu wojny ewakuował się na wschodnie tereny RP. Aresztowany przez NKWD wywieziony do ZSRR, gdzie zmarł z wycieńczenia organizmu w Tobolsku w 1942. 11. Albin Marian Jasiński (60 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego, pułkownik armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – dwukrotnie. Od 1901 oficer rosyjskiej piechoty. Uczestnik wojny rosyjsko-japońskiej 1904 – 1905. Podczas I wojny światowej dowódca pułku piechoty na froncie niemieckim, ranny. Po 1917 działał w Związku Wojskowym Polaków, w okresie 1917 -1918 dowódca pułku strzelców w i I Korpusie Polskim w Rosji. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. 1919 dowódca VIII Okręgu Wojskowego i czasowo Okręgu Generalnego Łódź. dowódcą 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich . Uczestnik wojny 1920. Dowódca 11 Dywizji Piechoty (1920 -1925) i 25 Dywizji Piechoty (1925-1929). Od 1929 w stanie spoczynku. Osiadł w Zarębkowicach k. Baranowicz. Po agresji sowieckiej zorganizował Straż Obywatelską w celu ochrony ludności przed bezprawiem. Aresztowany natychmiast po wkroczeniu armii sowiecki. W kwietniu 1940 przewieziony do więzienia NKWD w Mińsku Białoruskim. Osadzony w izolatce, torturowany zmarł. 12. Aleksander Walenty JASIŃSKI-SAS (70 lat) Krzyż Walecznych. Od 1886 w kawalerii austriackiej. W czasie I wojny światowej zajmował stanowiska sztabowe i dowódcze. Od 1919 w Wojsku Polskim, dowodził dywizjonem kawalerii w wojnie z bolszewikami. Następnie był inspektorem kawalerii Okręgu Generalnego „Pomorze”, komendantem garnizonu Lwów. W 1923 przeniesiony w stan spoczynku. Zamieszkał we Lwowie. Po wkroczeniu wojsk sowieckich we wrześniu 1939 do Lwowa zaginął. 13. Marian Jasiński (80 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego.Pułkownik armii austro-węgierskiej. Oficer armii austro-węgierskiej od 1907 w Sztabie Generalnym. Pełnił także służbę na stanowiskach liniowych . W czasie I wojny światowej w Ministerstwie Wojny Austrii. W Wojsku Polskim do 1919. Początkowo komendant Domu Inwalidów, potem komendant Korpusu Kadetów we Lwowie. W 1921 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie, gdzie mieszkał do 1939. Po zajęciu Lwowa w 1939 przez wojska sowieckie zaginął. 14. Władysław Jędrzejewski (76 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego, generał armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Zawodowy oficer rosyjskiej piechoty. Brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904-1905. W czasie pierwszej wojny światowej dowodził pułkami piechoty oraz 30 Dywizją Piechoty. I Wojnę światową skończył jako generał major awansowany w 1916 roku. Wojsku Polskim od grudnia 1918. W 1919 był komendantem obrony Lwowa, dowódcą 5 Dywizji Piechoty i dowodził załogą obrony Lwowa. Następnie dowodził grupą operacyjną na froncie galicyjskim. Był dowódcą 1 Armii (maj-sierpień 1920), 6 Armii (sierpień-wrzesień 1920) oraz Grupy Operacyjnej 6 Armii (od września 1920). Od stycznia 1921 dowódca Okręgu Generalnego Lublin, a od września 1921 dowódcą Okręgu Korpusu nr VI we Lwowie. Z dniem 30 czerwca 1924 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie. We wrześniu 1939 zgłosił się do służby. Organizował Straż Obywatelską we Lwowie. Został aresztowany przez NKWD 4 października 1939. Zmarł prawdopodobnie w więzieniu we Lwowie w marcu 1940 (albo został rozstrzelany już w 1939). Syn generała kapitan Tadeusz Jędrzejewski poległ w obronie Warszawy w 1939 r. 15. Władysław Jan Jung (70 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Krzyż Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – trzykrotnie. W 1890 ukończył w Wiedniu wydział artylerii Akademii Wojskowo Technicznej. Od 1891 oficer zawodowy armii austriackiej. Przeszedł kolejne szczeble dowódcze. W latach 1914-1915 na froncie rosyjskim, 1916-1917 dowódca pułku artylerii na froncie rumuńskim. W 1918 dowódca brygady artylerii na froncie włoskim. Tam dostał się do niewoli. W grudniu 1918 wyjechał do Francji i w styczniu 1919 wstąpił do Armii Polskiej gen. Józefa Hallera. W 1919 objął dowództwo pułku artylerii, a następnie brygady artylerii. Uczestnik wojny z bolszewikami. Dowódca brygady artylerii, inspektor artylerii 2 Armii. Po wojnie dowódca 15 Dywizji Piechoty. Następnie dowódca okręgów korpusu w łodzi i Lublinie. W 1928 przeszedł w stan spoczynku. Osiadł we Lwowie. W czasie kampanii wrześniowej po kapitulacji obrony miasta Lwowa pozostał w nim do grudnia 1939, a następnie wraz z żoną podjął nieudaną próbę przekroczenia sowiecko-niemieckiej linii demarkacyjnej. Zatrzymany w rejonie Rawy Ruskiej przez sowieckich strażników. Przetrzymywany wiele godzin na mrozie doznał odmrożeń i gangreny obu stóp. Zmarł. 16. Juliusz Klemens KOLMER (72 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego, doktor medycyny, pułkownik armii austro-węgierskiej. Od 1989 oficer służby medycznej w armii austro-węgierskiej. Podczas I wojny światowej komendant szpitali wojskowych. Od 1919 w Wojsku Polskim, komendant szpitala wojskowego we Lwowie, następnie szef służb medycznych w pułku piechoty. Od 1926 w stanie spoczynku. Prowadził praktykę lekarską we Lwowie. Po zajęciu Lwowa przez Sowiety aresztowany w 1940 przez NKWD. Przepadł bez wieści. 17. Aleksander Kowalewski (61 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego, pułkownik armii rosyjskiej. Virtuti Militari, Krzyż Walecznych. Ukończył Oficerską Szkołę Artylerii w Moskwie. Od 1900 zawodowy oficer armii carskiej. Od 1914 na stanowiskach dowódczych w brygadzie artylerii. W 1917, po rewolucji lutowej, wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji, a następnie przeniesiony został do III Korpusu Polskiego w Rosji. W 1918 w Inspektoracie Polskich Sił Zbrojnych na Ukrainie. Po rozwiązaniu Korpusu przedarł się do Polski. W grudniu 1918 rozpoczął służbę w Wojsku Polskim. W1919 objął dowództwo pułku artylerii polowej. Następnie został szefem Biura Komitetu Uzbrojenia. W 1920 podczas wojny z bolszewikami zajmował się sprawami uzbrojenia. Później szef biura w Komendzie Uzupełnień i członek komisji weryfikacji artylerzystów z armii carskiej. W latach 1922-1924 szef artylerii i służby uzbrojenia Okręgu Korpusu w Łodzi. W okresie 1925- 1927 dowodził 11 Dywizją Piechoty w Stanisławowie. W 1928 przeniesiony został w stan spoczynku. Zamieszkał w Warszawie. We wrześniu 1939 powołany do służby wojskowej i wyznaczony na dowódcę zgrupowania w Brzeżanach. Na wieść o napaści sił sowieckich na Polskę zarządził wycofanie się w kierunku południowo-zachodnim; walczył z oddziałami sowieckimi koło Stryja. Dostał się do niewoli sowieckiej. Wywieziony i więziony w obozie w Starobielsku początkowo w klasztorze, później w siedzibie NKWD. Zamordowany w Charkowie. 18. Szymon KURZ (71 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Od 1888 w armii austro-węgierskiej, oficer służb kwatermistrzowskich. W czasie I wojny światowej szef administracji pułku piechoty. Od 1919 w Wojsku Polskim, w Departamencie Intendentury Ministerstwa Spraw Wojskowych. W czasie wojny z bolszewikami zarządzał centralnymi magazynami wojskowymi. Od 1925 w stanie spoczynku. Zamieszkał w Warszawie. We wrześniu 1939 ewakuował się w okolice Grodna. Został aresztowany przez NKWD. Zaginął. 19. Adolf Karol JASTRZĘBSKI (74 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego, pułkownik armii rosyjskiej. Krzyż Walecznych. Od 1890 oficer rosyjskiej piechoty, w czasie I wojny światowej dowodził pułkiem. W 1917 wystąpił ze służby organizował polskie jednostki wojskowe na terenie Rosji. Ukrywał się przed bolszewikami. Dotarł do 4 dywizji strzeleckiej gen. Źeligowskiego, z którą przedostał się do Polski. Od 1919 w Wojsku Polskim. Oficer sztabu grupy operacyjnej w walkach z Ukraińcami. W wojnie z bolszewikami dowódca brygad piechoty. Po wojnie w 1921 przeniesiony w stan spoczynku. Zamieszkał w Krzemieńcu. Po zajęciu ziem wschodnich RP w 1939 przez Sowiety aresztowany przez NKWD. Zesłany do Wołogdy zamarł na skutek katorżniczej pracy, głodu i wycieńczenia. 20. Mieczysław Linde (72 lata) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych czterokrotnie. Od 1888 oficer zawodowy armii austro-węgierskiej W I wojnie światowej na froncie włoskim dowódca pułku. Od 1914 bezskutecznie starał się o przydział do Legionów Polskich. W 1918 przyjęty do Wojska Polskiego i mianowany dowódcą Legii Oficerskiej w obronie Lwowa. W 1919 dowódca Grupy Operacyjnej. Od 1920 dowodził brygadami piechoty następnie dowodził 6 Dywizją Piechoty. Po zakończeniu wojny z bolszewikami mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu we Lwowie. Od 1927 w stanie spoczynku. Osiadł we Lwowie. Podczas kampanii wrześniowej jeden z organizatorów Straży Obywatelskiej. Aresztowany przez NKWD po kapitulacji Lwowa, wbrew warunkom rozejmu. Po wywiezieniu ze Lwowa osadzony w obozie. Zamordowany przez NKWD w 1940. Syn Generała, ppor. Tadeusz Linde poległ w 1920 w czasie wojny z bolszewikami. 21. Kazimierz Orlik-Łukoski (50 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych czterokrotnie. W latach 1914-17 walczył w Legionach Polskich. W latach 1917-18 m.in. w II Korpusie Polskim w Rosji. Był dowódcą pułku strzelców w Armii Polskiej we Francji, z którym w 1919 wrócił do kraju. Walczył jako dowódca tego pułku, a następnie brygady piechoty w wojnie 1920. Po wojnie zajmował stanowiska dowódcze w piechocie. W 1927 został dowódcą 11 Karpackiej Dywizji Piechoty w Stanisławowie. W wojnie 1939 dowodził Grupą Operacyjną „Jasło”. W ciężkich walkach odwrotowych przebijał się w rejon Lwowa. Dostał się z grupą żołnierzy do niewoli sowieckiej. Został i uwięziony w obozie w Starobielsku, a następnie zamordowany w Charkowie Syn Generała Andrzej, porucznik AK, dowódca kompanii w Batalionie „Zośka” odznaczony Krzyżem Walecznych i Orderem Virtuti Militari zginął w Powstaniu Warszawskim 1944. Miał 22 lata. 22. Juliusz Tadeusz Franciszek Tarnawa-Malczewski (68 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austriacko-węgierskiej. Order Virtuti Militari. W 1893 ukończył austriacką Techniczną Akademię Wojskową. W 1909 wyższy kurs inżynieryjny w Wiedniu. Od 1912 dowódca batalionu w Tarnopolu. Walczył w I wojnie światowej, początkowo jako dowódca Twierdzy Kraków. Ciężko ranny w 1914 r. W roku 1915 zastępca i szef inżynierii armii na Froncie Galicyjskim, potem dowódca pułku piechoty i brygady piechoty. Pod koniec wojny w Sztabie Generalnym armii austriackiej. W 1918 wstąpił do Wojska Polskiego. Szef Oddziału Technicznego Sztabu Generalnego. W 1919 zastępca szefa Sztabu Generalnego-główny kwatermistrz. W okresie 1921-1922 szef sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych, do 1924 dowódca Okręgu Korpusu w Grodnie. Główny inicjator i sponsor budowy Grobu Nieznanego Źołnierza w Warszawie. Do maja 1926 dowódca Okręgu Korpusu w Warszawie oraz Inspektor Armii. W okresie 10-14 maja 1926 był ministrem Spraw Wojskowych w rządzie Wincentego Witosa. Organizował obronę przed oddziałami marszałka Piłsudskiego w dniach przewrotu majowego 1926. Skapitulował na polecenie prezydenta Wojciechowskiego w celu przerwania rozlewu krwi. Złożył na ręce marszałka Sejmu Macieja Rataja prośbę o dymisję ze stanowiska. Został aresztowany oskarżony o przestępstwa kryminalne. Przed sądem został uniewinniony. W 1927 przeszedł w stan spoczynku. Zamieszkał we Lwowie Po zajęciu Lwowa przez wojska sowieckie w 1939 został aresztowany. Zamordowany w lwowskim wiezieniu w 1940. 23. Henryk Minkiewicz (60 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari Działał w Organizacji Bojowej PPS, a następnie w Związku Walki Czynnej i w „Strzelcu”. Po rozpoczęciu I wojny światowej w Legionach Polskich. 1918 kierował akcją rozbrajania oddziałów niemieckich oraz zajmowania ważnych obiektów. W latach 1918-1920 uczestniczył w działaniach wojennych na froncie wschodnim, najpierw jako dowódca grup operacyjnych, walczących przeciwko Ukraińcom, później na czele 2 Dywizji Piechoty Legionów przeciwko bolszewikom. Odnosił liczne sukcesy bojowe w walce z bolszewikami. Po wojnie w 1924 został skierowany do sformowania Korpusu Ochrony Pogranicza. W 1925 mianowany go dowódcą KOP. W 1929 przeszedł w stan spoczynku. Zamieszkał w osadzie wojskowej koło Brześcia n. Bugiem. Po wybuchu wojny w 1939 i napaści wojsk sowieckich został aresztowany przez NKWD. Osadzony w obozie w Kozielsku. Został zamordowany w Katyniu w kwietniu 1940. 24. Tomasz Nejman (73 lat) Kontradmirał Marynarki Wojennej RP. Generał major floty rosyjskiej. Od 1888 służył w rosyjskiej marynarce wojennej. Absolwent Wydziału Mechanicznego Akademii Morskiej w Sankt Petersburgu z 1894. Pływał na okrętach Floty Bałtyckiej jako oficer mechanik. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej wziął udział w w bitwie pod Cuszimą, na krążowniku „Ałmaz”, który jako jeden z trzech okrętów rosyjskich zdołał przedrzeć się do Władywostoku. Ostatnią jednostką pływającą, na której służył był krążownik pancerny „Riurik” Floty Bałtyckiej. W 1912 zakończył służbę na morzu i został członkiem stałym w Komisji Budowy Okrętów dla Floty Czarnomorskiej. Na stanowisku tym pracował do końca I wojny światowej. W 1919 przybył do Polski po weryfikacji w 1921 otrzymał stopień kontradmirała i został przeniesiony w stan spoczynku. Zamieszkał na stałe w Wilnie. Aktywnie wspierał działalność Ligi Morskiej i Kolonialnej, w której był członkiem Zarządu Okręgowego. Po wkroczeniu do Wilna armii sowieckiej został aresztowany przez NKWD. Po przewiezieniu do więzienia w Mińsku Białoruskim zamordowany w 1940. 25. Leopold Okulicki, ps. Niedźwiadek,(48 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Od 1913 roku należał do Związku Strzeleckiego. W 1915 wstąpił do 3 Pułku Piechoty Legionów, ranny w walkach. Do Wojska Polskiego wstąpił w listopadzie 1918 .Walczył w I wojnie światowej i w wojnie polsko-bolszewickiej. W latach 1923-1925 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną, 1931-1934 wykładał taktykę w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Od 1939 szef Wydziału Sytuacyjnego i zastępca szefa Oddziału III SG WP. We wrzesniu 1939 był oficerem łącznikowym Naczelnego Wodza przy Dowództwie Obrony Warszawy. Potem bronił Warszawy, jako dowódca zgrupowania na Woli. Współorganizował konspirację w Służbie Zwycięstwu Polski, był komendantem łódzkiego okręgu ZWZ. W 1940 komendant ZWZ/AK terenów okupowanych przez Sowiety. Został aresztowany w styczniu 1941 roku przez NKWD i uwięziony. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i podpisaniu układów między rządem RP i rządem ZSRR, został zwolniony z więzienia na interwencję gen. Władysława Andersa 12 sierpnia 1942. W 1943 dowodził 7 Dywizją Piechoty na Bliskim Wschodzie, po czym pracował w Sztabie Naczelnego Wodza w Londynie. W nocy z 21 na 22 maja 1944, po uprzednim przeszkoleniu spadochronowym na kursie cichociemnych, został zrzucony do kraju. W dowództwie AK był jednym z głównych zwolenników walki zbrojnej w Warszawie. W październiku 1944 objął stanowisko komendanta głównego AK. W wyniku prowokacji NKWD w marcu 1945 zaproszony wraz z członkami Delegatury Rządu na pertraktacje polityczne został aresztowany razem z 15 innymi przywódcami AK i Państwa Podziemnego i wywieziony do Moskwy. Oskarżony w sfingowanym procesie o przestępstwa na zapleczu frontu sowieckiego w Polsce, 21 czerwca 1945 roku został skazany w słynnym procesie szesnastu na 10 lat więzienia, co było najwyższą karą wśród oskarżonych. W 1956 władze sowieckie ogłosiły, że Generał zmarł w więzieniu na Łubiance 24 grudnia 1946 na skutek ataku serca i paraliżu, a jego zwłoki zostały spalone. Informacje dotyczące przyczyny śmierci zakwestionowali skazani w tym procesie Adam Bień oraz Antoni Pajdak, (obaj słyszeli jak Generał został wyprowadzony z celi na egzekucję w Wigilię 1946). Jedyny syn Generała, Zbigniew, zginął w lipcu 1944 w wieku 20 lat koło Ankony we Włoszech, jako sierżant podchorąży 1 pułku artylerii 2 Korpusu. 26. Franciszek Daniel Paulik (74 lata) Czech. Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austriacko-węgierskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych Od 1881 w armii austriackiej. Od 1914 uczestniczył w walkach I wojny światowej, dowodząc pułkiem strzelców. W 1918 przeszedł do Wojska Polskiego. Dowodził Grupą Operacyjną w Małopolsce Wschodniej i walczył w obronie Lwowa. W maju 1919 został dowódcą pułku, a nastepnie brygady piechoty. 8 Pułku Piechoty Legionów i VI Brygady Piechoty Legionów. Od kwietnia 1920 do września 1921 dowodził 13 Dywizją Piechoty (m.in. w czasie operacji kijowskiej). We wrześniu 1921 objął dowództwo 24 Dywizji Piechoty. W lipcu 1924 mianowany został zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu w Łodzi. W 1925 przeniesienia w stan spoczynku. Zamieszkał we Lwowie W listopadzie 1939 został aresztowany przez NKWD; prawdopodobnie zginął zamordowany w lwowskim więzieniu na Brygidkach. Jego nazwisko znajduje się na tzw. liście ukraińskiej. 27. Edward PIOTROWSKI (77 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Generał armii rosyjskiej. Od 1886 w armii rosyjskiej. Na stanowiskach dowódczych w piechocie brał udział w wojnie z Japonią i w I wojnie światowej. Po rewolucji 1917 kierował komitetem wojskowym formacji polskich na Wołyniu i Podolu. Z niewiadomych powodów opuścił posterunek. W 1920 przybył do Polski. Pracował w administracji wojskowej. W 1924 uzyskał status gen. rez. WP. Zamieszkał w Kamieniu Koszyrskim w woj. poleskim. Po zajęciu Polesia przez wojska sowieckie w 1939 został aresztowany. Zesłany do obwodu archangielskiego zmarł z wyczerpania zmuszany do katorżniczego rąbania lasu. 28. Rudolf Pirch (59 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Krzyż Walecznych. Od 1902 w armii austriackiej. Walczył jako dowódca jednostek artylerii w czasie I wojny światowej. Od 1919 r. w Wojsku Polskim. W czasie wojny z bolszewikami 1920 r. zajmował stanowiska sztabowe: w Dowództwie Okręgu Generalnego „Lwów”, w Ministerstwie Spraw Wojskowych i w sztabie Naczelnego Wodza. Po wojnie dowodził 26 Dywizją Piechoty. Następnie zajmował się szkoleniem, był komendantem Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie (1923) i Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu (1935). Przeniesiony w stan spoczynku zamieszkał we Lwowie. Został mianowany 11 września 1939 r. dowódcą obrony obszaru Lwowa. Osobiście poprowadził kontratak odrzucający niemiecką grupę pościgową z niemieckiej dywizji górskiej. Po kapitulacji Lwowa, pozostawał w dyspozycji dowódcy obrony miasta Lwowa. Został aresztowany przez Sowietów i osadzony w więzieniu. Zamordowany na terenie Ukrainy po 5 marca 1940. Miejsce i okoliczności śmierci pozostają nieznane. Rodzinę Generała sowieci deportowali do Kazachstanu. 29. Konstanty Plisowski (50 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych. Absolwent Korpusu Kadetów od 1911 w rosyjskiej kawalerii. Walczył w czasie I wojny na froncie austriackim. Dowodził szwadronem. W okresie od stycznia do marca 1918, na czele szwadronu złożonego z Polaków odbył 1400 kilometrowy marsz z Odessy do twierdzy Bobrujsk miejsca formowania I Korpusu Polskiego. W styczniu 1919 w Odessie objął dowództwo pułku ułanów. Na czele tego oddziału 15 czerwca 1919 przebił się przez Mołdawię do Polski. Dowodził w lipcu tego roku słynną szarżą pod Jazłowcem – jego pułk otrzymał nazwę 14 pułku ułanów Jazłowieckich. Uczestniczył w wyprawie kijowskiej, gdzie brał udział w zagonie na Koziatyń. Walczył przeciwko 1 Armii Konnej pod Komarowem.W wojnie z bolszewikami 1920 dał się poznać jako wybitny dowódca kawalerii odnosząc wiele sukcesów. Po wojnie zajmował stanowiska dowódcze i sztabowe. W 1923 ukończył kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. Od 1927 do 1930. dowodził 5 Samodzielną Brygadą Kawalerii. W końcu grudnia 1930 r. został przeniesiony w stan spoczynku. we wrześniu 1939 objął dowództwo obrony twierdzy brzeskiej. Z 17 na 18 września przebił się wraz z załogą przez pierścień okrążenia. Dotarł do grupy operacyjne gen. Andersa i został jego zastępcą. Dowodził Nowogródzką BK i po zaciętych bojach z siłami sowieckimi dostał się do niewoli w okolicach Sambora. Był więziony w obozach jenieckich w Ostaszkowie i Starobielsku. Został zamordowany przez NKWD wiosną 1940 r. w Charkowie. 30. Wojciech Rogalski (72 lata) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Doktor medycyny. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych. Po ukończeniu studiów i uzyskaniu doktoratu medycyny (1893) wstąpił do armii austriackiej i służył jako lekarz wojskowy w Szpitalu Garnizonowym w Krakowie. Od 1897 był lekarzem pułkowym w Wadowicach, W 1914 został odkomenderowany do Legionów Polskich.Pełnił funkcję szefa sanitarnego w Komendzie .Od 1918 w Wojsku Polskim. Uczestnik walk w wojnie z bolszewikami w 1920. W 1921 objął funkcję komendanta Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie. Został mianowany szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Korpusu w Warszawie, a w 1924 otrzymał funkcję inspektora wojskowych zakładów sanitarnych. W październiku 1925 wyznaczony został na stanowisko I inspektora służby zdrowia. W 1927 przeniesiony w stan spoczynku. Otworzył prywatną praktykę lekarską w Warszawie.We wrześniu 1939 przeniósł się do Lwowa. Po zajęciu miasta przez Sowietów w 1939 został aresztowany i osadzony w więzieniu na Brygidkach. Ok. 1940 lub 1941 został zamordowany przez NKWD. Po zdobyciu Lwowa przez Wehrmacht Niemcy znaleźli w Brygidkach ok. 3000 gnijących zwłok ludzkich leżących w wielu warstwach w celach więziennych. Zwłoki generała odkryto w masowym grobie. 31. RYCHLIŃSKI Tadeusz (75 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Od 1886 oficer zawodowy armii austro-węgierskiej. W czasie I wojny światowej dowodził pułkiem kawalerii.. Od 1918 w Wojsku Polskim. Bronił Przemyśla. W latach 1919-20 w służbie Etapów jako komendant Sambora, Kołomyi oraz frontu litewsko-białoruskiego w walkach o Wilno. Zajmował stanowiska sztabowe w dowództwie okręgu korpusu w Warszawie. Od 1924 w stanie spoczynku. Zamieszkał w Przemyślu. Po zakończeniu działań wojennych w 1939 został aresztowany przez NKWD i zamordowany w 1940 w więzieniu w Samborze. 32. Jan Sawicki (68 lat) Generał Brygady wojska Polskiego. Generał armii rosyjskiej. Krzyż Walecznych. W 1894 ukończył Oficerską Szkołę Kawalerii w Petersburgu, dowódca pułku dragonów od 1914. Podczas I wojny światowej dowódca pułku i brygady kawalerii na frontach austriackim i niemieckim. Po przewrocie bolszewickim w Rosji był członkiem Polskiego Komitetu Wojskowego przy 8 Armii rosyjskiej i dowódcą tworzonych w niej oddziałów polskich. W 1919 przyjęty do Wojska Polskiego i mianowany dowódcą brygady kawalerii na Froncie Galicyjskim i Wołyńskim. Przejściowo dowodził także 13 Dywizją Piechoty. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 był kolejno dowódcą I Dywizji Jazdy (od czerwca) i dowódcą Grupy Operacyjnej Jazdy (od 15 lipca). Skutecznie walczył z oddziałami Konarmii Budionnego, na Wołyniu i Podolu. Po wojnie (1920 – 1924) w Centralnej Komisji Kontroli Z dniem 1 czerwca 1924 mianowany został dowódcą 3 Dywizji Kawalerii w Poznaniu. 16 listopada 1925 wyznaczony został na stanowisko dowódcy 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie. W 1927 przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w rodzinnym majątku. We wrześniu 1939 ciężko chory, nie mógł chodzić o własnych siłach. Po agresji sowieckiej na Polskę został aresztowany przez NKWD i wywieziony do Rosji, gdzie zmarł w szpitalu więziennym w Jarosławlu. 33. Franciszek Józef Sikorski (51 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – trzykrotnie. Przed I wojną światową w Związku Walki Czynnej (od 1910) i w Związku Strzeleckim. Ukończył wyższy kurs szkoły oficerskiej w 1912. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich – dowódca batalionu, a potem pułku piechoty. Od stycznia 1918 dowódca Okręgu Lwów Polskiej Organizacji Wojskowej. W Wojsku Polskim od listopada1918 jako dowódca pułku strzelców 4 Dywizji Strzelców Polskich. Wraz z dywizją powrócił przez Bukowinę do kraju. Od 1919 dowódca pułku piechoty, potem brygady piechoty. W 1920 walczył z bolszewikami, najpierw na Froncie Północnym, potem w bitwie warszawskiej na polach Radzymina, a następnie w walkach pościgowych w Małopolscy Wschodniej. Po wybuchu wojny w 1939 ewakuował się do Brześcia, gdzie miał objąć dowództwo twierdzy. Następnie udał się do Lwowa. Zameldował się do dyspozycji dowództwa Frontu Południowego. W dniu 12.IX objął stanowisko w dowództwie obrony Lwowa, skutecznie walczył z zagonami niemieckimi. Po kapitulacji miasta przed Sowietami, wbrew warunkom gwarantującym wyjazd za granicę, został wraz z innymi oficerami aresztowany i uwięziony w obozie w Starobielsku, a następnie w kwietniu 1940 zamordowany w Charkowie. 34. Leonard Skierski (74 lata) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Generał armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari kl.IV i V, Krzyżem Walecznych – czterokrotnie. Służył w armii rosyjskiej, absolwent Michajłowskiej Szkoły Oficerskiej Artylerii. W czasie I wojny światowej wyróżnił się w boju dowodząc jednostkami artylerii. od 1917 inspektor artylerii korpusu. Stworzył Stowarzyszenie Źołnierzy Polskich i dążył do zorganizowania Korpusu Polskiego w Rosji. Został aresztowany przez bolszewików i osadzony w więzieniu w Kijowie. Zbiegł z więzienia i walczył po stronie Białych. Następnie przedostał się do Polski. Został dowódcą 7. Dywizji Piechoty przy granicy śląskiej. Następnie dowodząc 1. Dywizją Strzelców Polskich walczył na Wołyniu. W wyprawie kijowskiej dowodził 4. Dywizją Piechoty w 3. Armii generała Edwarda Rydza-Śmigłego. Zdobył ważne dla powodzenia operacji miasto Korosteń. Dowodził Grupą Operacyjną na froncie litewsko-białoruskim w czasie ofensywy bolszewickiej. Na tym stanowisku dał dowód swego wojskowego talentu. W lipcu 1920 powierzono mu dowództwo 4. Armii, która otrzymała kluczowe zadanie w ramach kontruderzenia na napierających na Warszawę bolszewików. Dowodzona przez niego 4. Armia walnie przyczyniła się do zwycięstwa strony polskiej w wojnie, zwłaszcza w bitwie nad Niemnem. Po wojnie Generał został inspektorem armii w Toruniu, a następnie w Warszawie. W 1931 przeszedł w stan spoczynku i oddał się działalności w stowarzyszeniach Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (był wyznania ewangelickiego). Wybuch wojny we wrześniu 1939 r. zastał Generała na Kresach. Został aresztowany przez NKWD i osadzony w obozie w Starobielsku. W kwietniu 1940 roku wraz z innymi polskimi oficerami został zamordowany w Charkowie. 35. Piotr Skuratowicz (49 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari. Służył przed 1917 w armii rosyjskiej, następnie w I Korpusie Polskim w Rosji. Po przedostaniu się przez Murmańsk do armii gen. Józefa Hallera we Francji powrócił z nią w czerwcu 1919 do kraju. Pełnił służbę w pułku strzelców konnych. Dowodził z wielkim powadzeniem zagonami kawaleryjskimi zadając duże straty wojskom bolszewickim. Po wojnie jeden z najwybitniejszych wykładowców Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, gdzie wprowadził wiele nowoczesnych rozwiązań w kształceniu podchorążych. W 1929 został dowódca pułku strzelców konnych, a w 1932 dowódcą Brygady Kawalerii w Ostrołęce. W latach 1937-1939 szef Departamentu Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. Podczas kampanii wrześniowej 1939 dowodził grupą operacyjną „Dubno”. Po agresji sowieckiej 17 września 1939 r. zatrzymany przez NKWD i wywieziony do obozu w Starobielsku. Był tam przetrzymywany w nieludzkich warunkach do kwietnia 1940 roku. Od 5 kwietnia do 12 maja 1940 roku w siedzibie NKWD w Charkowie wymordowano 3739 jeńców z obozu starobielskiego. Wśród nich także generała Skuratowicza. 36. Mieczysław Smorawiński (47 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. W 1911 za działalność niepodległościową został skazany na 6 miesięcy więzienia i zesłany w głąb Rosji. Należał do Drużyn Strzeleckich, w 1914 ukończył kurs oficerski. W chwili wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Od 1918 w Wojsku Polskim. Został dowódcą batalionu i pełnił obowiązki dowódcy pułku piechoty. Dowodził tym pułkiem w walkach pod Lwowem oraz na froncie polsko-ukraińskim. Od 1919 dowodził brygadą piechoty. Walczył pod Warszawa i w rejonie Hrubieszowa. W okresie wojennym był pięciokrotnie ranny, z tego dwa razy ciężko, Po zakończeniu wojny na stanowiskach dowódczych w piechocie. Od 1927 dowodził 6 Dywizją Piechoty w Krakowie. W okresie 1932 – 1934 był zastępcą dowódcy Okręgu Korpusu w Grodnie, a następnie dowódcą Okręgu Korpusu w Lublinie. W przeddzień wybuchu wojny zorganizował 39 Rezerwową Dywizję Piechoty i bazy zaopatrzeniowe dla 3 Dywizji Piechoty Legionów. Po wybuchu wojny we wrześniu 1939 jako dowódca okręgu organizował mobilizację oddziałów oraz bazy zaopatrzenia dla walczących wojsk. Po wkroczeniu wojsk sowieckich rozpoczął z nimi pertraktację, a w dniu 20 września 1939 zgodnie z porozumieniem miał udać się z podległymi oddziałami w kierunku Bugu. Strona sowiecka umowę złamała. Generał został osadzony w obozie w Kozielsku i wraz z jeńcami z tego obozu zamordowany w Katyniu w 1940. 37. Stanisław Dowoyno-Sołłohub (54 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – dwukrotnie Służył w armii rosyjskiej, był też oficerem II Korpusu Polskiego. Brał udział w bitwie pod Kaniowem w 1918. Potem pełnił różne funkcje w Wojsku Polskim. W okresie 1923-1924 dowódca pułku piechoty w Bydgoszczy. Został mianowany dowódcą 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu. Przeniesiony w stan spoczynku w 1936.. Był znanym społecznikiem. Za działalność na Kresach otrzymał honorowe obywatelstwo Tarnopola. Pobory generalskie przeznaczał na działalność Białego Krzyża szerzącego oświaty i postawy patriotyczne wśród żołnierzy służby zasadniczej WP. Wybuch wojny we wrześniu 1939 zastał go w majątku pod Kobryniem. Po wkroczeniu wojsk sowieckich Generał został rozstrzelany przez dowódcę sowieckiego oddziału przed własnym domem na oczach żony. 38. Tadeusz Sulimirski (74 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego.Pułkownik armii austro-węgierskiej. Krzyż Waleczny Od 1886 oficer zawodowy armii austro-węgierskiej. Zajmował stanowiska dowódcze w kawalerii. Uczestnik walk na frontach I wojny światowej. Uczestniczył w obronie Lwowa. Jako dowódca kawalerii walczył z Ukraińcami w 1919. Później walczył na froncie poleskim w składzie 9 Dywizji Piechoty. Mianowany został dowódcą brygady jazdy, którą dowodził do czerwca 1920. Z powodu złego stanu zdrowia przeniesiony do służby sztabowej. Został zastępcą dowódcy Okręgu Generalnego „Kielce”. Po roku przeniesiony na stanowisko zastępcy dowódcy Okręgu Korpusuw Przemyślu. Od 1922 przeniesiony w stan. Zamieszkał we Lwowie. W listopadzie 1939 aresztowany przez NKWD i osadzony w więzieniu Brygidki we Lwowie. W następstwie trudnych warunków więziennych zachorował na zapalenie nerek i lutym 1940 zmarł. Źona Generała Bogdaną została aresztowana na drugi dzień po zatrzymaniu męża. W kwietniu 1940 deportowana do Kazachstanu, gdzie zmarła z głodu. Córka Generała Felicja (21 lat), uczestniczyła w obronie Lwowa. Zmarła w listopadzie 1918 w następstwie rany postrzałowej. 39. Stefan Suszyński (68 lat) Generał Dywizji Wojska Polskiego. Pułkownik armii rosyjskiej. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – dwukrotnie. Od 1894 oficer zawodowy kawalerii w armii rosyjskiej. w służbie wojskowej. Przeszedł kolejne szczeble dowódcze w jednostkach . W I wojnie światowej, Odznaczył się w walkach, za co był wyróżniany rosyjskim orderami. W 1917 objął dowództwo i przystąpił do organizacji pułku ułanów w I Korpusie Polskim w Uczestniczył w walkach I Korpusu z bolszewikami. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. W 1919 objął dowództwo brygady kawalerii. Zasłużył się w wojnie 1920. Po wojnie w1921 wyznaczony został na stanowisko komendanta miasta stołecznego Warszawy. Podczas przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządu i organizował w Warszawie opór przeciw piłsudczykom. W 1927 przeniesiony został w stan spoczynku. Osiadł w Warszawie. We wrześniu 1939 wyruszył na wschód. 7 listopada 1939 w Wilnie został aresztowany przez NKWD. Zesłany do Karagandy został zmuszony do pracy katorżniczej w kopalni rudy miedzi. Zmarł z wycieńczenia w 1940. 40. Leopold SZYJKOWSKI (81 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Pułkownik armii austro-węgierskiej. Doktor medycyny. Od 1888 oficer służby zdrowia w armii austro-węgierskiej. Lekarz jednostek liniowych w czasie I wojny światowej. Od 1918 w Wojsku Polskim organizował wojskową służbę zdrowia we Lwowie. W 1921 przeniesiony w stan spoczynku. Mieszkał we Lwowie. W czasie wojny 1939 ciężko zachorował. Do zmierzonej przez NKWD w 1940 deportacji nie doszło bowiem Generał znajdował się w stanie agonalnym i zmarł. Deportowano jego żonę, osobę w podeszłym wieku. Zmarła w czasie transportu w głąb Rosji. 41. Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (49 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Po wybuchu 1914 w I Brygadzie Legionów Polskich. Od 1918 w Wojsku Polskim. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-bolszewickiej – walczył na Podolu. Został ciężko ranny i dostał się do niewoli ukraińskiej, przebywał w niej do czerwca 1919,. W czerwcu 1919 mianowany dowódcą III Brygady Legionów. Później dowodził I Brygadą Legionów i ponownie III Brygadą. W maju 1920 został komendantem Kijowa. Następnie dowodził 6 Dywizją Piechoty, samodzielną grupą w składzie 3 Armii i brygadą piechoty. W 1921 brał udział w ochronie III powstania śląskiego. Od lipca 1923 pełnił służbę w Departamencie Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisku szefa wydziału. W 1924 przeniesiony został do organizującego się Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko dowódcy brygady KOP w Baranowiczach. W 1925 objął dowództwo brygady KOP w Zdołbunowie. W 1927 został dowódcą 10 Dywizji Piechoty w Łodzi, którą dowodził do 1935. W latach 1936-1937 był dyrektorem Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. W 1938 został dowódcą Okręgu Korpusuw Grodnie. We wrześniu 1939 dowodził Grupą Operacyjną „Grodno”. Podróżując 22 września wraz z żoną – Alfredą i adiutantem kapitanem Mieczysławem Strzemeskim w kierunku granicy litewskiej został zatrzymany przez sowieckie czołgi. Pasażerów samochodu ograbiono, a generała i kapitana zamordowano. Ciała obu mężczyzn zostały zmasakrowane. Rosjanie zakrwawioną czapkę generała pokazywali jako swoje trofeum. 42. Mariusz Zaruski (74 lata) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari, Krzyż Walecznych – pięciokrotnie. Za działalność patriotyczną został zesłany w 1894 do Archangielska. Po odbyciu kary zsyłki przeniósł się (1907) do Zakopanego. Inicjator i pierwszy naczelnik dzisiejszego GOPR. Po wybuchu I wojny światowej w Legionach Polskich, organizował pułk ułanów. W wojnie z bolszewikami wsławił się brawurowo dokonanym atakiem na dworzec kolejowy podczas walk o Wilno. W stan spoczynku przeszedł w 1926 roku. Poświęcił się działalności na rzecz zrozumienia przez Polaków wartości morza w aspekcie gospodarczym i moralno-politycznym. Propagował sport żeglarski. Dążył do realizowania morskiego wychowania młodego pokolenia. Zorganizował Yacht Klub Polski, był też pierwszym komandorem YKP. Z jego inicjatywy powstała Liga Morska i Rzeczna. Był projektodawcą Inspektoratu Wychowania Morskiego Młodzieży. Silnie związany z harcerstwem. W 1935 kapitan na szkunerze „Zawisza Czarny”. Generał świadomie zwlekał z wyruszeniem w przygotowany na sierpień 1939 rejs. Wierny swym zasadom, postanowił nie opuszczać ojczyzny w potrzebie, choć mógł uratować i siebie, i załogę, i statek. Został aresztowany we Lwowie przez NKWD. Zapadł na cholerę, pozbawiony opieki lekarskiej wycieńczony zmarł w 1941 w więzieniu sowieckim w Chersoniu. 43. August Emil Fieldorf,ps.Nil (58 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Order Virtuti Militari IV i V klasy, Krzyż Walecznych – czterokrotnie. Od 1910 w ruchu strzeleckim. W 1914 zgłosił się na ochotnika do Legionów Polskich i wyruszył na front. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim, jako dowódca plutonu, a od 1919 dowódca kompanii CKM. W latach 1919-1920 uczestniczył w kampanii wileńskiej. Brał udział w wyzwalaniu Dyneburga, Źytomierza, w wyprawie kijowskiej i bitwie białostockiej. Po wojnie dowódcy batalionu piechoty, od 1935 batalionu KOP „Troki”. Przed wybuchem wojny w 1939 dowódca 51 pułku strzelców kresowychw Brzeżanach. W 1939 przeszedł cały szlak bojowy, zbiegł z obozu internowania i przedostał się na zachód. We wrześniu 1940 jako pierwszy emisariusz został przerzucony do kraju. W 1942 został dowódcą Kedywu KG AK. Wydał rozkaz likwidacji generała SS Kutschery. W 1944 powierzono mu zadanie stworzenia i kierowania zakonspirowaną organizacją „Niepodległość” o kryptonimie NIE, do działań w warunkach sowieckiej okupacji. Został zastępcą dowódcy Armii Krajowej, gen. Leopolda Okulickiego W 1945 został aresztowany przez NKWD pod fałszywym nazwiskiem. Nierozpoznany został zesłany do łagru na Uralu. W 1947 powrócił do Polski i osiedlił się w Białej Podlaskiej. W odpowiedzi na obietnicę amnestii w 1948 ujawnił się, podając prawdziwe imię i nazwisko oraz stopień. Został aresztowany przez UB i oskarżony o wydawanie rozkazów likwidowania partyzantów sowieckich. Pomimo tortur odmówił współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa. Po sfingowanym procesie został 16 kwietnia 1952 skazany na karę śmierci. Wyrok przez powieszenie wykonano 24 lutego 1953 o godz. 15:00 w więzieniu Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej. Miejsce spoczynku ciała Generała pozostaje nieznane. 44. Franciszek Kwiryn Herman, ps. Bogusławski (48 lat) Generał Brygady Wojska Polskiego. Krzyż Virtuti Militari W 1918 brał udział w rozbrajaniu żołnierzy austriackich. W 1920 wstąpił na ochotnika do Wojska Polskiego. Ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Warszawie z pierwszą lokatą, otrzymując pamiątkową szablę od Prezydenta RP. W 1930 został dowódcą plutonu w Kompanii Zamkowej Prezydenta RP. Studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie i École Supérieure de Guerre w Paryżu – otrzymał tytuł naukowy oficera dyplomowanego. Brał udział w kampanii wrześniowej jako oficer operacyjny w sztabie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”. Od lipca 1940 w działalność konspiracyjną w szeregach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zastępca szefa Oddziału II KG ZWZ/AK. Od czerwca 1944 zastępca szefa Oddziału II do spraw wywiadu ofensywnego. Brał udział w powstaniu warszawskim. Po upadku powstania w oflagu Woldenberg. Po zakończeniu wojny powrócił do Polski. W sierpniu 1945 wstąpił do LWP, został zastępcą szefa Wydziału Operacyjnego SG WP. W 1949 aresztowany przez Informację Wojskową. W czasie przesłuchań torturowany i zmuszany do złożenia fałszywych zeznań. Skazany pod fałszywymi zarzutami na dożywotnie więzienie. Zmarł z wycieńczenia 12 grudnia 1952 w więzieniu mokotowskim w Warszawie. 45. Adam Mohuczy (62 lata) Kontradmirał Marynarki Wojennej RP. Order Virtuti Militari. Od 1911 w rosyjskiej marynarce wojennej.Ukończył Korpus Morski w Petersburgu (1911), kurs podwodnego pływania (1916). Pływał na okrętach Floty Bałtyckiej, był wykładowcą i kierownikiem szkolenia w Akademii Morskiej w Nikołajewie. Od 1919 przyjęty do Marynarki. Podczas wojny polsko-bolszewickiej, w 1920 brał udział w walkach pod Grodnem jako dowódca II Batalionu Morskiego i p.o. dowódcy Pułku Morskiego. W latach 1921-1924 był pierwszym dowódcą ORP „Generał Haller”. Od 1924 dowodził dywizjonem torpedowców. W latach 1929-1936 był dyrektorem Szkoły Morskiej. Od 1931 w stanie spoczynku. W 1937 został kierownikiem Działu Zaopatrzenia i Zakupów w Źegludze Polskiej. W 1939 zmobilizowany uczestniczył w obronie Helu. W nocy z 1 na 2 października podjął nieudaną próbę ucieczki do Szwecji na kutrze rybackim. W latach 1939-1945 przebywał w niewoli niemieckiej. W 1945 został powołany do służby i mianowany szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej. Od 1945 do 1947 czasowo pełniącym obowiązki dowódcą Marynarki Wojennej. W 1948 przeniesiony w stan spoczynku. Pod koniec 1949 został aresztowany i był torturowany przez Informację Wojskową w Gdyni. W 1950 pod fałszywi zarzutami skazany na 13 lat więzienia. Zmarł w więzieniu w Sztumie 7 maja 1953. Zabici i zamordowani generałowie mieli różne poglądy. Wywodzili się za armii państw zaborczych i z Legionów… Byli wśród nich zwolennicy i przeciwnicy Piłsudskiego. Byli wśród nich nie tylko Polacy, był Białorusin, Czech, Gruzin, Żyd. Pierwszego zabili Niemcy, pozostałych Rosjanie. Wszyscy oni odbyli z różnych stron swoje drogi do Wojska Polskiego i wszyscy bronili Polski. Zapłacili za to straszliwą cenę wystawioną im przez Niemców i Rosjan. Z rąk niemieckich zginęło 27, z rąk rosyjskich 45 polskich generałów. Sąsiedzi Polski zmasakrowali polską generalicję. Nie wolno nam o nich zapomnieć, zwłaszcza dziś, 10 KWIETNIA, gdy wspomnimy, że pod Smoleńskiem dokonała się masakra najwyższego dowództwa sił zbrojnych RP anno domini 2010. Romuald SzeremietiewNIEMCY (RZESZA NIEMIECKA ADOLFA HITLERA)
ZMARLI W NIEWOLI
ZAMORDOWANI
ROSJA (ZSRR JOSIFA STALINA)
Generał Brygady Wojska Polskiego, pułkownik armii austro-węgierskiej
Po wojnie szkolił się na kursie doskonalącym w Wyższej Szkole Wojennej. Od 1921 na stanowiskach dowódczych w piechocie. Od 1926 do 1932 dowódca 9 Dywizji Piechoty. Od 1933 w stanie spoczynku. Zamieszkał w Warszawie.ROSJA („POLSKA LUDOWA” BOLESŁAWA BIERUTA)