Pius V wprowadzał w życie uchwały zakończonego 3 lata wcześniej Soboru Trydenckiego. Zwracał baczną uwagę, by do godności i urzędów kościelnych dopuszczać tylko najgodniejszych. Odrzucał więc stanowczo względy rodzinne, dyplomatyczne czy też polityczne. Zaprowadził także ład w poszczególnych kongregacjach rzymskich i wprowadził kongregacje nowe, jak na przykład kongregację interpretacji uchwał Soboru Trydenckiego i kongregację indeksu. Wprowadził zakaz opuszczania przez biskupów diecezji na czas dłuższy, a również parafii przez proboszczów. Nakazał biskupom odbywanie regularnych wizytacji parafii. Dla podniesienia studiów i poziomu moralnego kleru państwa watykańskiego nakazał, by klerycy odbywali studia w Kolegium Rzymskim, które zostało powierzone jezuitom. Nalegał niemniej stanowczo, by każda diecezja miała seminarium dla swoich kleryków. Wyznaczył wizytatorów apostolskich, którzy mieli dopilnować, aby uchwały Soboru były przeprowadzone we wszystkich krajach. Jednym z pierwszych posunięć nowego papieża było uzupełnienie kolegium kardynalskiego o ludzi prawych i całkowicie oddanych sprawie Kościoła.
W swoich wysiłkach dla przeprowadzenia reformy nie pominął papież także zakonów. Kiedy humiliaci nie chcieli poddać się zarządzeniom papieskim, zostali zniesieni dekretem w 1571 roku. Do grona doktorów, czyli nauczycieli Kościoła, dołączył w 1567 r. także swojego współbrata zakonnego, św. Tomasza z Akwinu i zarządził wydanie drukiem jego dzieł.
Katechezie katolickiej przysłużył się przez zainicjowanie i ogłoszenie Katechizmu Rzymskiego (1566), który miał być dla proboszczów podstawą do wykładu wiary. Zasługą Piusa V była także reforma brewiarza (1568) i mszału (1570). Dla ujednolicenia liturgii łacińskiej papież zniósł zbyt daleko idące na tym polu przywileje liturgii partykularnych kościołów czy też zakonów. Inkwizytorom nakazał stosować wielką roztropność i umiar.
Tak wszechstronnie zaplanowana i konsekwentnie przeprowadzona reforma Kościoła zaczęła bardzo szybko wydawać błogosławione owoce religijnego odrodzenia.
Urodził się 17 I 1504 r. w miejscowości Bosco koło Aleksandrii w północnej Italii. Jego rodzice, Paweł Ghislieri i Dominika Augeria, nadali synowi na chrzcie imię św. Michała Archanioła. Rodzice Michała byli bardzo ubodzy i nie stać ich było na kształcenie syna. Mały Michał musiał paść owce. Dopomógł mu pan Bastone, bogaty mieszkaniec rodzinnej miejscowości Bosco. Tak więc Michał w wieku 14 lat mógł zdobywać wiedzę w konwencie dominikanów w Voghera, następnie po czterech latach wstąpił do nowicjatu tegoż zakonu. Mając 24 lata, w roku 1528, otrzymał święcenia kapłańskie. Był zdolnym, pracowitym, pobożnym i gorliwym studentem. Dlatego też ojcu Michałowi od samego początku zlecano pełnienie różnych funkcji w zakonie dominikańskim: lektora teologii (czyli wykładowcy), przeora, prowincjała Lombardii oraz inkwizytora papieskiego (walka z herezjami) w diecezjach: Como i Bergamo. Jako inkwizytor zapoznał się z kardynałem Piotrem Carafa, późniejszym papieżem Piusem IV. Na propozycję kardynała papież Juliusz III mianował w roku 1551 gorliwego ojca Michała komisarzem inkwizycji rzymskiej. W pięć lat później został on biskupem diecezji Nepi i Sutri, następnie w 1557 r. kardynałem i wielkim inkwizytorem. Za czasów papieża Piusa IV kardynał Michał znalazł się w niełasce, dlatego też oddał się w tym czasie dziełu reformy Zakonu Barnabitów oraz gorliwej pracy w nowej diecezji Mondovi, której rządy powierzono mu w roku 1560.
Po śmierci Piusa IV kardynałowie, za namową św. Karola Boromeusza, wybrali nowym następcą św. Piotra kardynała Michała Ghislieri, który wybrał sobie imię bezpośredniego poprzednika. Imię Pius oznacza: pobożny, życzliwy, oddany (głównie Bogu). Nowy papież, tak jak to praktykował w poprzednich latach, nadal żył w mniszej prostocie i ubóstwie. Od początku swojego pontyfikatu bardzo starał się wprowadzić w życie uchwały Soboru Trydenckiego (1545-1563). Najpierw zreformował kolegium kardynalskie, do którego grona wprowadził ludzi dobrych, pobożnych, gorliwych i rozumiejących potrzebę posoborowych reform w Kościele katolickim. Doprowadził do końca reformę kurii rzymskiej, ustanawiając nowe urzędy, reorganizując dawne i zwalniając z poszczególnych dykasterii ludzi niekompetentnych i niegodnych. Energicznie domagał się zachowania klauzury zakonnej, polecił biskupom, aby na dłuższy czas nie opuszczali swoich diecezji, a proboszczowie – parafii. Biskupi otrzymali polecenie odbywania częstych wizytacji parafii w swoich diecezjach oraz zakładania u siebie seminariów duchownych w celu odpowiedniego przygotowania kandydatów do kapłaństwa. W celu ożywienia duszpasterstwa i pogłębienia przez wiernych prawd wiary katolickiej i zasad moralności chrześcijańskiej wydał papież w roku 1566 Katechizm Rzymski, głównie przeznaczony dla proboszczów. Na wzór tego katechizmu będą później wydawane specjalne katechizmy dla dzieci i młodzieży. Pius V rozpoczął realizację reformy liturgicznej w Kościele zapowiedzianej na wspomnianym Soborze Trydenckim. Wraz z reformą papieża Piusa V liturgia rzymska stawała się nie tylko jedną dla całego Kościoła, ale też i jednolitą. W roku 1568 opublikowano zreformowany Brewiarz Rzymski, a w dwa lata później – Mszał Rzymski. Obie księgi liturgiczne zostały w Kościele katolickim życzliwie przyjęte. Papież wyniósł do godności doktorów Kościoła czterech przedstawicieli Kościoła wschodniego (chcąc pozyskać życzliwość prawosławia), mianowicie: św. Bazylego Wielkiego, św. Grzegorza z Nazjanzu, św. Grzegorza z Nyssy i św. Jana Chryzostoma oraz wprowadził ich imiona do liturgii, na wzór czterech wielkich doktorów Kościoła zachodniego: św. Ambrożego, św. Hieronima, św. Augustyna i św. Grzegorza Wielkiego. Także w tym czasie (1567) do grona doktorów Kościoła został zaliczony św. Tomasz z Akwinu, zaczęto też publikować drukiem jego dzieła. Papież ze wszech miar popierał dzieło misyjne, wysyłanie misjonarzy do Ameryki, Azji i Afryki. On również zainicjował budowę słynnego kościoła Al Gesu (Imienia Jezus) w Rzymie, od którego bierze początek nowy styl w sztuce, mianowicie barok. Wystawił wiele szkół, szpitali i przytułków. Pius V prowadził też działalność polityczną, chociaż nie tak skutecznie jak reformę Kościoła. Zdołał miedzy innymi zorganizować antyturecką koalicję (Turcy zagrażali Europie i chrześcijaństwu), dzięki czemu doszło do zwycięskiej bitwy morskiej nad nimi po Lepanto w Zatoce Korynckiej w dniu 7 X 1571 r. Należy wspomnieć, że w tym czasie papież zmobilizował do modlitwy w intencji zwycięstwa nad Turkami wiele bractw różańcowych. Sam odbywał w Rzymie procesje pokutne z ludem rzymskim, podczas których noszono cudowny obraz Matki Bożej Salus populi romani (Zbawienie ludu rzymskiego) i odmawiano modlitwę różańcową. Dla uczczenia zwycięstwa i podziękowania Matce Bożej Pius V wprowadził specjalne święto Zwycięstwa Dziewicy Maryi, obchodzone obecnie jako wspomnienie Matki Bożej Różańcowej w dniu 7 października.
Ojciec Święty Pius V, zaopatrzony świętymi sakramentami i z modlitwą na ustach, odszedł do Pana pełen zasług i w opinii świętości 1 V 1572 r. Pochowano go w ubogim habicie dominikańskim w bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie. Został beatyfikowany w roku 1672, natomiast kanonizacja miała miejsce w roku 1712. W ikonografii przedstawia się św. Piusa V w stroju papieskim, z tiarą na głowie, trzymającego otwartą księgę oraz różaniec (W. Zaleski, H. Fros, O. Wimmer, H. Melzer, J. Drozd).
Za: opoka, brewiarz.ka”