Europejski Trybunał Praw Człowieka w czwartek, 16 grudnia br., orzeknie czy Irlandia ograniczając warunki dopuszczalności aborcji łamanie prawa kobiet. Werdykt, który będzie miał istotny wpływ na irlandzkie prawo chroniące życie nienarodzonych, dotyczy sprawy z powództwa trzech kobiet zamieszkałych w Irlandii. Twierdzą one, że obowiązujące w tym kraju prawo spowodowało zagrożenie ich zdrowia. Kobiety „musiały” bowiem wyjechać zagranicę i tam dokonać przerwania ciąży.

Trybunał Strasburski dopuścił rozpatrzenie skargi kobiet przez 17-osobową Wielką Izbę, organ zajmujący się sporami sądowymi o międzynarodowym znaczeniu. Decyzje Izby są wiążące dla niższych sądowych instancji i państw członkowskich. Zdaniem niektórych prawników orzeczenie będzie miało wpływ na kształt prawa, dotyczącego ochrony nienarodzonych dzieci w całej Europie.

Komentatorzy uważają, że proces zwany „ABC przeciwko Irlandii” może stać się europejską wersją słynnej amerykańskiej sprawy sądowej „Roe przeciwko Wade”, której wyrok doprowadził do legalizacji aborcji w USA.

W 2007 roku trzy zwolenniczki aborcji złożyły skargę do Trybunału, twierdząc, że irlandzkie prawo, stojące na straży życia poczętego, naraziło na szwank ich „zdrowie i kondycję finansową”, ponieważ musiały wyjechać zagranicę, do Wielkiej Brytanii i tam poddać się aborcji. Zdaniem skarżących, wiązało się to „ogromnymi ciężarami fizycznymi, emocjonalnymi i finansowymi”. Każda z nich twierdzi także, że z powodu „opóźnień i uciążliwości” musiała dokonać tzw. późnej aborcji.

Kobiety, które w sądzie posługują się pseudonimami A, B i C, przed Trybunałem reprezentowali prawnicy Irish Family Planning Association (Irlandzkie Towarzystwo Planowania Rodziny). To organizacja prowadząca sieć „klinik planowania rodziny”, gdzie promuje się antykoncepcję i doradza w sprawie przerywania ciąży.

A, B i C, to dwie Irlandki i jedna Litwinka zamieszkała w Irlandii. U jednej z kobiet dziecko rozwijało się poza jamą macicy (przypadek ciąży ektopowej), druga przechodziła chemioterapię, trzecia była niewydolna wychowawczo – jej starsze dzieci zostały umieszczone w placówkach opiekuńczych.

Jeśli Trybunał orzeknie, że prawa kobiet zostały naruszone, Irlandia znajdzie się pod presją konieczności zmiany prawa. Nieco podobna sytuacja – tzw. „X Case” – miała miejsce w 1992 r. Sąd Najwyższy Irlandii orzekł, że aborcja jest legalna, gdy z powodu ciąży zagrożone jest życie lub zdrowie matki. I prawo zostało zmienione.

Trybunał Strasburski może jednak orzec, że dostępność leczenia, wsparcie i doradztwo w ciąży kryzysowej oferowane w Irlandii, należycie chronią prawa kobiety i w zaskarżonych przypadkach nie doszło do ich naruszenia. Trybunał może również stwierdzić, że skarżące powinny wyczerpać krajową drogę sądową. Przed oddaniem sprawy do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka należy bowiem skorzystać ze wszystkich krajowych środków prawnych.

[Tłumaczenie i opracowanie własne na podstawie materiałów Family & Life – 13.12.2010 r.; m.]