Z Kazimierzem Grajcarkiem, przewodniczącym Sekretariatu Górnictwa i Energetyki NSZZ „Solidarność”, rozmawia Jacek Sądej

Podczas 20. pielgrzymki górników na Jasną Górę dowiedzieliśmy się, jak wygląda kondycja reprezentownego przez was sektora gospodarki.

Tak tragicznej sytuacji w powojennej historii polskiego górnictwa węgla kamiennego jeszcze nie było. Jedna ze spółek – Katowicki Holding Węglowy – jest tuż przed upadłością. To sytuacja niezwykle trudna dla pracowników. Druga niezwykle ważna sprawa wiąże się z tym, że polskie górnictwo węgla kamiennego nie może wydobyć tyle węgla, ile potrzebują polskie elektrownie i elektrociepłownie. I polska gospodarka musi ten minerał importować. Problem narasta. Trzy lata temu sprowadzaliśmy 5 mln ton węgla, dzisiaj sprowadzamy go już dwa razy więcej.

Jakie są konsekwencje takiej polityki?

Tracimy w branży górniczej miejsca pracy. 10 mln ton importowanego węgla oznacza utratę około 4-5 tys. etatów.  Likwidując je w naszym kraju, tworzymy je niejako za granicą. Jest to skandal! Jastrzębska Spółka Węglowa, która pochłonęła ogromne pieniądze, dzisiaj ledwo funkcjonuje. Co prawda ma jeszcze pieniądze z poprzedniego okresu, kiedy cena węgla koksującego była wysoka (zresztą i dziś jest wysoka), co tę spółkę ratuje. Jest ona jednak źle zarządzana, trudno przywyknąć do panującej tam atmosfery, spowodowanej brakiem szacunku do pracowników i fatalnie prowadzonym dialogiem pomiędzy związkami zawodowymi a zarządem. W Jastrzębskiej Spółce Węglowej w tej kwestii jest najgorzej. Proszę zobaczyć, jaka jest sytuacja Bogdanki, kopalni, która jest na giełdzie. Tutaj już się pojawiają chętni, aby tę kopalnię kupić, ponieważ przynosi zyski. Więc gdyby polskie górnictwo węgla kamiennego było zarządzane, tak jak np. Bogdanka, to realnie mogłoby ono przynosić zyski dla budżetu państwa. Filozofia: wszystko sprzedajmy i nie miejmy żadnej gospodarczej odpowiedzialności jako rząd, jest grą niezwykle nieodpowiedzialną. Jest to  niewiarygodne, że tak się dzieje, ale trzeba przyznać, że społeczeństwu odpowiada taka polityka. Pomimo, że tysiące miejsc pracy tracą ludzie w samym górnictwie i wokół górnictwa, to na Śląsku w wyborach samorządowych wygrała koalicja rządząca.

Jakie wyglądają wasze warunki pracy?

Praca w górnictwie węgla kamiennego staje się bardzo niebezpieczna. Proszę spojrzeć na krzywą wypadkową znajdująca się na stronie internetowej Wyższego Urzędu Górniczego. Pracodawcy mówią, że katastrofy zachwiały nam wyniki bezpieczeństwa pracy, ale jakie są przyczyny tych wypadków? Z katastrofy która była w Halembie do dziś nie wyciągnięto wniosków. Związkowcy podczas obrad zespołów bezpieczeństwa pracy przy Wyższym Urzędzie Górniczym dopominają się o prawidłowe środki ochrony osobistej, o bezpieczne maszyny i urządzenia z których korzystają górnicy. Zgłaszamy wszelkie nadużycia, ale w kopalniach cena urządzeń i środków bezpieczeństwa ma decydujące znaczenie. Liczy się nie jakość, lecz cena.

Kto jest odpowiedzialny za import węgla i czy w Polsce jest jego niedobór?

Brakuje nam węgla w takim znaczeniu, że nie można go wydobyć. Głównym odpowiedzialnym za to jest były minister Paweł Poncyliusz, który zakazał inwestycji początkowych,  umożliwiających dostęp do nowych złóż. Obecny rząd powiela ten sam błąd. Zbadanych zasobów węgla kamiennego w Polsce – jeśli wydobywalibyśmy w takiej wielkości jak teraz, czyli około 90 mln ton  – mamy na niespełna 400 lat. Ale jeśliby poprawić sprawność energetyczną dużych elektrowni, czy w ogóle sprawność energetyczną spalania węgla w elektrowniach, to tego węgla starczyłoby nam nawet i na 600 lat.

Z jakimi nadziejami górnicy wyjeżdżali z jasnogórskiej pielgrzymki?

Modliliśmy się za zarządców polskiego górnictwa i za polski rząd. Również za nas samych i nasze rodziny. Prosiliśmy o to, aby nie opuszczała nas nadzieja, że sytuacja w polskim górnictwie kiedyś się odmieni i mamy nadzieję, że będzie to zmiana na lepsze.

Wywiad ukazał się w tygodniku 'Nasza Polska’ nr 48 (787) z 30 listopada 2010r.